Hoe beperk je december- stress tot een minimum?

vervolle winkelstraten, gespannen familiefeesten en opgebrande collega's. Medemensen in feeststemming maken december een stuk stresserender. Maar is dat onvermijdelijk? Neen, vindt journaliste Amy Sutherland. Zij ontdekte bij de research voor een boek over trainers van exotische dieren dat de technieken die ze op zeeleeuwen en bavianen gebruiken, net zo goed werken op haar man, vriendinnen en zelfs loketbedienden. "Ik zag mijn man en mijn familie graag, maar soms erger ik me heel erg aan hen. Zeker als ik gestresseerd ben. Dat maakt de glans van mijn liefde voor hen soms wat dof. Tot ik de technieken van de trainers zelf ging toepassen. Mensen fronsen de wenkbrauwen bij mijn omgekeerd antropomorfisme, maar we 'trainen' onze medemensen sowieso de hele tijd. Wat denk je dat opvoeding is? Jammer genoeg pakken we het meestal verkeerd aan." In haar boek What Shamu taught me about life, love and marriage legt ze uit hoe je de lastigaards in je omgeving kunt trainen om zo je ergernis tot een minimum te beperken.

Hou op met zagen

Je leert een dolfijn geen salto's maken door te zeuren, dus waarom zouden je man of kinderen opruimen omdat jij hen de oren van het hoofd zaagt? Dé belangrijkste les die Sutherland van dierentrainers leerde is: beloon gewenst gedrag en negeer ongewenst gedrag.

"Trainers communiceren met dieren door middel van lichaamstaal en beloningen. Dus bedankte ik mijn man Scott als hij zijn vuile sokken in de wasmand gooide. Gooide hij er ook zijn fietsbroek in, dan kuste ik hem. Ik negeerde wat op de grond bleef liggen, hij genoot van mijn positieve belangstelling, en de stapels vuile was werden kleiner. Belonen werkt vooral goed als je het meteen doet als je gedrag ziet dat je wilt aanmoedigen, en als je het gepast doet." Extra troef: de (kerst)sfeer verbetert zienderogen als er minder gezaagd en geroepen wordt.

Reageer niet

Eindeloos kindergezeur, chagrijnige verkopers of de sarcastische opmerkingen van je vader: je ergernis negeren is niet makkelijk. Maar je moet het leren, vindt Sutherland. "Dierentrainers noemen dat Least Reinforcing Syndrome (LRS) Als een dolfijn iets fout doet, reageert de trainer op geen enkele manier. Hij staat een paar momenten stokstijf, zonder de dolfijn aan te kijken, en doet dan verder met waar hij mee bezig was. Effectief, want elke respons, positief of negatief, bevestigt fout gedrag, terwijl gedrag dat absoluut geen reactie oproept, vanzelf verdwijnt."

Zet je dochter het huis op stelten als ze haar sleutels niet vindt? Blijft je beste vriendin nutteloos feestadvies spuien? Doet de man achter het loket neerbuigend? Gewoon compleet negeren. Dat is jammer genoeg aartsmoeilijk. Natuurlijk wil je je dochter berispen, je vriendin de mond snoeren en die man van repliek dienen. Maar dat zal wrijving en soms zelfs ruzie veroorzaken, stelt Sutherland. "Extra stress, dus. Door te reageren, leren we deze mensen bovendien dat hun gezaag, onbeschoftheid of slordigheid beloond wordt met aandacht en hulp. LRS vergt een stevige dosis discipline maar het resultaat is verbluffend."

Ga stap voor stap

"Je verwacht van een zeeleeuw niet dat hij na één les een bal op zijn neus kan balanceren, dus vraag ook je zoon niet om vanaf nu altijd op tijd te komen." Kleine stapjes werken het best, stelt Sutherland. De zeeleeuw wordt beloond voor elke kleine stap en leert zo langzaam maar zeker zijn trucje. "Probeer niet te veel ineens te veranderen, en prijs je medemensen vanaf het moment dat ze nog maar een glimp tonen van gedrag dat je wilt bevorderen. Let ook op met 'dankjewel, maar'. Dank je voor de boodschappen, maar dit is de verkeerde mosterd. Dankjewel volstaat voor nu, werk de volgende keer aan de details."

Bedenk incompatibel gedrag

Een dolfijn die salto's maakt, kan zijn soortgenoten niet lastigvallen, zag Sutherland. "Je kunt niet op twee plaatsen tegelijk zijn, leerde ik van de dierentrainers, en incompatibel gedrag is een geniaal concept. Ik word nerveus als mijn man rond me draait als ik kook, dus hou ik hem weg van mijn fornuis. Ik geef hem een bos peterselie om te hakken, aan de andere kant van de keuken. Of ik zet chips en een glas wijn op de keukentafel. Vraag je je wel eens af waarom er tijdens de feestdagen zo veel mannen in de supermarkt rondlopen? Ze zijn het huis uit gestuurd, omdat ze anders in de weg lopen." Maken je twee tantes altijd ruzie aan de feesttafel, zet ze dan ver uit elkaar. Wordt je tiener lastig omdat hij niets omhanden heeft in de vakantie, geef hem dan een project. Doet je man moeilijk tijdens het kerstshoppen, laat hem dan thuis. Dit werkt ook op jezelf, trouwens. Erger je je omdat je gasten op zich laten wachten, ga dan even zitten met een tijdschrift en een cavaatje.

Neem het niet persoonlijk

Je zoon speelt liever videospelletjes dan aan tafel te zitten, je man koopt het foute cadeau, je moeder eet maar twee happen van je feestmaal, we nemen dat soort dingen te persoonlijk, ontdekte Sutherland. "Als mijn man vroeger te laat kwam, zag ik dat als bewijs dat hij niet genoeg om me gaf. Maar de trainers weten: het is niet de schuld van het dier. Een dier doet nooit iets om jou te ergeren of te kwetsen, het is gewoon een dier met zijn eigen gedrag en gewoontes. Mijn medemensen als een exotische diersoort bekijken, heeft me geleerd om hun slechte kantjes niet langer per se als slechte kantjes te zien." Je tiener is gewoon snel afgeleid, je moeder heeft weinig appetijt en je man heeft geen smaak. Dat is gewoon hoe ze zijn. Deal with it.

Of nog beter, maak gebruik van hun 'slechte' eigenschappen. Trainers spelen altijd in op de sterktes van de soort die ze trainen. Vraag je tiener om een playlist te maken voor het feest of geef je bemoeizieke zus de opdracht om het ideale recept voor île flottante te zoeken. Delegeren aan de juiste persoon kan de decemberstress drastisch inperken.