Aankoop F-35 verliep volgens het boekje, zegt Rekenhof
Het leger heeft ‘aankoopdossier 17AP001’ helemaal zoals het hoort aangepakt. Dat zegt het Rekenhof in een audit naar de aankoop van 34 nieuwe F-35-gevechtsvliegtuigen om de F-16’s te vervangen. Maar ook de komende jaren is alertheid geboden.
Oppositiepartijen en misnoegde vliegtuigbouwers vonden elkaar de voorbije jaren in de kritiek. Het hele aankoopdossier voor nieuwe gevechtsvliegtuigen om de oude F-16’s te vervangen was volgens hen één grote hoax. Van in het begin lag met name volgens SP.A en Boeing de keuze voor de F-35 al vast. Bewijs kwam daar nooit voor op tafel, maar het was een lastige beschuldiging die het aankoopdossier overschaduwde. Maar nadat eerst de Inspectie van Financiën al liet weten dat de aankoop volgens het boekje verlopen was, doet het Rekenhof nu hetzelfde in een audit.
Het ACCAP-team (Air Combat Capability), dat instond voor de aankoop, ‘heeft de toewijzingsprocedure, de planning, de gunningscriteria en hun weging nageleefd, net als de eigenlijke evaluatieprocedure’, zo staat in de audit. ‘Het Rekenhof is tevens van oordeel dat de toegekende puntenscores degelijk werden gemotiveerd’, luidt het voorts. Deze conclusie ligt in de lijn der verwachtingen. Nadat de parlementsleden van de commissie Defensie in oktober achter gesloten deuren een gedetailleerde briefing over de aankoop kregen, en achteraf het hele dossier konden inkijken, was de kritiek bij velen al verstomd. Toch is deze evaluatie van het Rekenhof een morele opsteker voor de regering en Defensie.
Risico’s
Het Rekenhof wijst echter wel op een aantal risico’s die nog verbonden zijn aan de aankoop en die de komende jaren streng in de gaten gehouden moeten worden. Met name de wisselkoers van de euro en de dollar. Defensie kon door de lager dan geplande aankoopprijs wel een buffer inbouwen, maar om onaangename budgettaire verrassingen te vermijden, wordt dit toch best goed opgevolgd.
De prijzen in de overeenkomst blijven ramingen en hoewel het ACCAP-team verwacht dat die nog gaan dalen eens de productielijnen op volle toeren draaien, waarschuwt het Rekenhof dat ook het omgekeerde mogelijk is. Bijvoorbeeld als de toestellen extra moeten worden uitgerust indien de veiligheidssituatie ingrijpend verandert.
Uitkijken voor economische return
Wat betreft de economische return, officieel ‘de maatregelen inzake essentiële veiligheidsbelangen’, staat het monitoringsysteem nog niet op punt. Het Rekenhof raadt aan om de geplande samenwerkingen zo snel mogelijk te concretiseren. Het ziet namelijk verschillende mogelijkheden waardoor het Amerikaanse Lockheed Martin, de producent van de F-35, onder de gemaakte afspraken uit kan komen, bijvoorbeeld als er iets fout loopt bij de vergunningen of de geldigheidsduur van het aanbod overschreden wordt. ‘De producenten zijn dan niet verplicht tot het voorstellen van alternatieve maatregelen.’
Voorlopig lijkt daar nog geen kink in de kabel. Op 21 maart hield Lockheed in Brussel nog een event met Belgische bedrijven om de samenwerkingen in de verf te zetten. ‘Industriële partnerschappen zijn de sleutel tot succes voor het Belgische F-35 programma. Vanaf het begin was Lockheed Martin ruim betrokken met het Air Combat Capability Program (ACCaP) team en de FOD Economie, om de implementatieprocessen uit te tekenen en zo op tijd de beloftes na te komen met de Belgische industrie’, klonk het toen in een mededeling.
Minister van Defensie Didier Reynders (MR) en minister van Economie Kris Peeters (CD&V) hebben nu een maand de tijd om te antwoorden. ‘We hebben de brief overgemaakt aan de FOD Economie en opdracht gegeven om ons een gedetailleerd antwoord te bezorgen’, laat Peeters weten.