Musical in Vlaanderen is een goudmijn voor de één, een fiasco voor de ander: “We maken er gewoon te veel voor zo’n kleine markt”

Laten we eerst maar inzoomen op het goede nieuws uit musicalland. Studio 100 rekent zich rijk met het succes van ‘40-45’. 600.000 verkochte tickets al, en daar stopt de teller niet, want de voorstellingen werden nog maar eens verlengd. Nog minstens tot en met 17 mei 2020 krijg je de kans om de oorlogsmusical in het pop-uptheater in Puurs te bekijken.

Ter vergelijking: voorganger ‘14-18’ klokte in 2014 af op 330.000 tickets. Toen moest de voorstelling worden stopgezet, omdat de Mechelse Nekkerhal niet langer beschikbaar was als locatie. De musical zorgde wel voor een recordomzet van 176,6 miljoen euro bij Studio 100.

Nu wordt dat dus een veelvoud. En dat heeft Studio 100 in grote mate te danken aan de risico’s die het neemt. In de spektakelmusical ‘40-45’ werd 15 miljoen euro geïnvesteerd. Om die som te recupereren moesten er minimaal 100.000 tickets ­worden verkocht, wat quasi moeiteloos is gelukt. Zelfs lang voor de première. En ook de herneming van ‘Daens’, die nu al wordt aangekondigd maar pas in februari 2020 in première gaat, belooft een kassucces te worden, elf jaar na de originele versie. Vooral dan omdat het theater in Puurs er al staat. ‘Daens’ zal er afwisselend met ‘40-45’ worden opgevoerd, met vrijwel dezelfde cast.

Tegen die hoeraberichten uit Puurs steekt schril af dat de voorstellingen van ‘Iedereen Beroemd’, met onder meer Sven De Ridder, Joke Emmers en Ianthe Tavernier, zijn stopgezet. Definitief. Judas Theaterproducties heeft, jammer genoeg, geen andere keuze. De zalen zaten halfvol, en een financieel debacle dreigde. Voor een break-even waren 13.500 verkochte tickets nodig, maar de teller stokte op 7.600 stuks.

Sam Verhoeven, de man achter Judas, verwijst onomwonden naar het verpletterende succes van ‘40-45’: “Dat is een totaalspektakel. Mensen hebben het gevoel: als we niet gaan, hebben we iets gemist.”

En dus vallen andere musicals uit de boot. Judas is niet in z’n voortbestaan bedreigd, maar het zal anders moeten. “Onze nieuwe musical, ‘Festen’, zal intiemer worden”, zegt Sam. “Geen grote technische toestanden meer, dat geeft mogelijkheden om te toeren.”

‘40-45’ als dé grote slokop dus, die de kleinere spelers het leven zuur maakt. “Ik begrijp de frustraties”, zegt Jan Schepens, die zelf in ‘40-45’ speelt. “Er komt héél veel volk naar ons kijken, en die haken dan af voor andere producties. Vlaanderen is al niet zo musical-gezind - daar zijn we te nuchter voor - dus één voorstelling per jaar bekijken is voor velen de limiet. Studio 100 bindt dan ook nog eens heel wat acteurs aan zich door het succes. Dat wringt en maakt het andere spelers lastig.”

Ik heb ook magere jaren gekend, hoor. Ik vind nog altijd dat musical stiefmoederlijk behandeld wordt. Qua ­sub­sidies dan.

Dat lukt eigenlijk alleen met commerciële titels. Iets nieuws brengen, zoals ‘Iedereen ­Beroemd’, wordt de uitzondering. Het niveau daalt onder die druk. Repetities worden ingekort, lonen en productiekosten moeten omlaag.

Da’s een stimulans, ja. Maar ’t is een gevaarlijk systeem. Met investeerders vind je dan wel het geld om een musical te maken, maar als na de première de zalen halfleeg blijven, heb je nog altijd een groot probleem.

De financiering van nieuwe musicals is dus een teer punt. Stany Crets, die nu opnieuw ‘Spamalot’ op de planken brengt, kaartte dat eerder al aan. “Cultuurminister Sven Gatz heeft de musical in Vlaanderen doodgeknepen”, fulmineerde Stany twee jaar geleden. Hij sprak toen over een schrijnend gebrek aan middelen, waardoor acteurs bij Music Hall nauwelijks betaald worden om te repeteren. “Dan kun je niet ­anders dan populaire titels opvoeren om publiek te lokken”, aldus Stany. “En in het beste geval draaien we dan break-even.”

“Problemen bij musicalproducties zijn niet nieuw”, weet ook David Davidse, die als zangcoach heel wat musicalacteurs begeleidde. “Het gebrek aan subsidies is één kant van het verhaal, de hoge kostprijs van een musical een andere. Want het is een duur genre. Veel volk op de scène, techniekers, muzikanten, decors, koor, dansers, noem maar op. En toch worden er véél musicals gemaakt in Vlaanderen. Ook dat is een oorzaak van de problemen.”

Voilà. ’t Is maar Vlaanderen, hé. Zo groot is de markt niet. ­Bovendien kost het gemiddelde ticket minstens 40 euro. Ga er maar eens naartoe met het hele gezin. Maar bon, ’t is natuurlijk schrijnend. Zeker voor al die jonge mensen die vol hoop aan een musicalopleiding beginnen. Er staan minstens twintig gekwalificeerde musical-acteurs klaar voor dezelfde rol. En ja, dan wordt er al eens onder de prijs gewerkt. En er blijven maar mensen afstuderen.

(knikt) En dan beginnen ze ­musicalstages te organiseren, voor kinderen. Waarop die op hun beurt gemotiveerd zijn om aan een musicalopleiding te beginnen. Die kan je simpelweg niet allemaal werk geven.

Ik heb in 2003 nog samengewerkt met hen. Toen kwamen we ook al niet uit de kosten, ondanks de volle zalen. Het orkest was te duur. Maar Sam Verhoeven trekt dit wel recht, ik heb een ongelooflijke bewondering voor z’n werk.