Direct naar artikelinhoud
ColumnHugo Camps

‘Theresa May zal het niet redden, maar ze heeft tenminste de uitputting niet geschuwd’

Brits premier Theresa May verlaat 10 Downing Street in London.Beeld EPA

Dissidentie mag ook. Onder die vlag vaart Hugo Camps op donderdag.

Is de snoeiharde kritiek op de hallucinerende brexitsoap van de Britten wel helemaal fair? Of zijn we het niet meer gewend dat er ook in een democratie op leven en dood kan gestreden worden voor een overtuiging? Dit land is jarenlang gegijzeld door de vod B-H-V. Een symbooldossier over Vlaamse dreven met hun taaleigen. De brexit is van een andere orde, je kan het zien als de grootste naoorlogse staatshervorming in het Verenigd Koninkrijk. Wij redden het altijd met onwerkbare compromissen, maar daarvoor is het uittredingsproces van Londen en omstreken te groot en te dramatisch. Ik neig naar vergeving van de Britten voor hun kolderieke inertie. Tenslotte is uittreden uit Europa een vorm van sterven.

Premier Theresa May heeft van zichzelf het beeld van een sjacheraar gecreëerd in een repetitio van stemmingen. Drie keer stemmen over dezelfde deal is des Guten zuviel. Het is een combinatie van immobilisme en angsthazerij. Maar ook weer niet onbegrijpelijk. Want het conflict tussen soevereiniteit en Europees centralisme snijdt diep.

Crisettes

De politieke agenda van dit land wordt niet met Chinese inkt geschreven. Gemaakte afspraken zijn uitwisbaar, het gaat zelden over de metafysica van land en volk. Daarom zijn politieke crises hier altijd crisettes. Conflicten houden op waar gewetenspolitiek begint. Een paar keer daverde het koninkrijk op zijn grondvesten. De koningskwestie, de schoolkwestie, de kruisraketten waren steekvlammen naast het communautaire geleuter. Verder werd alles afgeblust in compromissen van het compromis.

U zal nu zeggen: gelukkig maar. Toch moeten sommige inhoudelijke meningsverschillen op scherp worden gesteld voor er het begin van een consensus schemert. Dat was zo met de schoolkwestie in de jaren 50 toen de socialist Léo Collard en de christendemocraat Théo Lefèvre de ziel van het kind op het electorale hakblok brachten. Vandaag wordt het onderwijs weer verscheurd, minder door ideologische dan door pedagogische tegenstellingen. Apocalypsdenkers van de N-VA spelen het grof. CD&V verslikt zich andermaal in halfslachtigheid.

De ziel van het kind zou nooit een politiek thema mogen worden, gezien de fragiliteit van betrokkenen. Maar alle modieuze schijnbewegingen ten spijt leven we nog altijd in een zuilenmaatschappij. Het gaat weliswaar om restanten, maar ze zijn ingebrand in het onderbewuste. God, Vlaanderen, Dood en Seks laten sloten van sporen na in de samenleving. Het verlangen naar mobilisatie is soms hevig. Even weg uit de verstikkende gedeelde noemer.

Spotprenten in Londen na de mislukte brexitstemming.Beeld EPA

De inzet van het politiek debat is meestal kreupelhout. De moloch onderwijs, het klimaatdebat en de vuisten van de gele hesjes hebben voor meer explosiviteit gezorgd, maar raken voorlopig niet de kern van ons maatschappelijke gedrag. Economie houdt iedere vorm van revolutie tegen. Met dank ook aan de vakbonden.

Wij storten ons in politieke kruimelgevechten en ontlopen daarmee existentiële vragen. Voor de Britten is dat anders: met de brexit zitten zij tot over hun oren in een existentiële crisis. Premier May heeft misschien niet alleen het recht maar de plicht om zichzelf op te branden in eindeloze wanhoopspogingen tot verzoening. Ze heeft nog steeds de sexappeal van een fruitboom, laagstam, maar toch begin ik van haar te houden. Haar gevecht is indrukwekkend en ontroerend. Ze zal het niet redden, maar ze heeft tenminste de uitputting niet geschuwd.

Stiekem hoop ik dat er hier ook nog eens iets te strijden valt. Een grand design, verwerping van de terreur van miniaturen zoals bijvoorbeeld de Ronde van Vlaanderen, ethische ruimhartigheid of gewoon meer plezier in het leven, niet dat zwaarmoedige tobben, zijn het waard.

Geen winnaars

Uit de brexitsaga komen geen winnaars. Het is alleen opvallend dat alleen om de schade voor de economie wordt getreurd. Er is veel meer aan de hand dan een knauw in handelsbalansen. De open zenuw is nu: hoever dulden we nog een Europese voogdij? Mag het alleen een bureaucratische einder zijn zonder nieuwe gewassen? Blijft er nog iets over van het Europa van het hart?

Dat laatste sentiment heeft het Verenigd Koninkrijk nooit omarmd. En sentiment is de basis van iedere natievorming, ook al wordt dat niet graag toegegeven. Europa heeft te weinig aan mythevorming gedaan. Er is geen wervend charisma. Theresa May moet het manco cash betalen.

De Britse premier heeft zich tot oppositieleider Jeremy Corbyn gericht om in extremis uit de impasse te geraken. Tot een hartelijke entente zal het niet komen. Maar misschien inspireert het Europa tot meer souplesse. Dan beklijft er nog iets van winst uit deze miserabele surplace. De brexit is niet zonder besmettingsgevaar, Europa mag de schapen tellen.