Direct naar artikelinhoud

Volg de gids: De kunstwereld gaat online

Zowat alles waar een prijskaartje op past, vind je tegenwoordig ook op internet. Maar er is één markt die nog altijd een beetje vies lijkt van het www: de kunstmarkt. Kopers lijken vooralsnog liever een galerie of veilinghuis binnen te lopen. Al komen er barstjes in die traditie. Zo zet u als kunstkoper zelf uw eerste stapjes online.

De onlinehandel in kunst groeit enorm, zo blijkt uit verschillende rapporten. Hiscox voorspelt zelfs een stijging van 600 procent tussen 2013 en 2019. Opvallend is dat er ook kunstkopers actief zijn die nog nooit een fysieke galerie of veilinghuis binnenstapten. Nieuwe online-initiatieven duiken op en ook grote jongens als Sotheby's, Christie's, eBay en Amazon voeren een felle strijd om de aandacht van de koper. Voorlopig heeft de grote winnaar zich nog niet gemeld en dat zal ook niet snel gebeuren. Ondanks de groei bedroeg de onlinekunsthandel in 2014 nog maar 6 procent van de wereldwijde kunsthandel. Er lijkt nog volop ruimte voor groei, ook in het aantal aanbieders. Vooral aan de onderkant van de markt.

Bij de grote veilinghuizen worden miljoenen betaald voor werken van Andy Warhol, Pablo Picasso of Gustav Klimt. Werken die voor meer dan een miljoen euro verkocht werden, nemen 48 procent in van de markt, maar het gaat maar om 0,5 procent van het aantal transacties. Zo is deze met veel media-aandacht omgeven handel slechts het topje van een enorme ijsberg aan kunsttransacties. Onder de waterspiegel bevindt zich de bulkmarkt. Daar richten de spelers zich op die iets mee willen pakken van de groeiende onlinehandel in kunst.

Wat als u zelf interesse heeft in een niet al te duur kunstwerk? Een beknopte gids, in zeven vragen en antwoorden.

1. Waarom zou ik mijn kunst überhaupt online kopen?

De voordelen zijn legio. Zo kan een kunstplatform een oneindig aantal kunstwerken aanbieden, niet gehinderd door het formaat van zalen en muren. Een koper kan op allerlei manieren een schifting maken in dat aanbod. Graag een rood schilderij voor boven de bank? Geen probleem. Ga naar een van de vele kunstkoopsites, zet een zoekfilter aan en het scherm vult zich met rode werken. Bent u geïnteresseerd in een realistisch geschilderd portret van minimaal 1 meter hoog en hebt u een budget van 1.000 euro? Gegarandeerd dat er aanbod is. Een interessante kunstenaar gevonden en benieuwd of er anderen zijn die iets soortgelijks doen? Ook dat is een kwestie van doorklikken.

De beste onlinekunstsites fungeren daarnaast als ideeënmachine en sociaal platform. Welke werken en welke kunstenaars zijn populair, wat gebeurt er in het segment dat ik interessant vind, waar praat de kunstwereld over? Ook kunnen kopers hun favorieten volgen en hun eigen kunstcollecties beheren. Dat is eigenlijk curatortje spelen en daar zijn zelfs apps voor. Met de iPhone-app van Artsy kun je alles wat op de site ook kan, van bekijken en bewaren tot kopen. Wat ook in het voordeel is van de consument zijn de lagere prijzen. Een webinfrastructuur in de lucht houden is veel goedkoper dan de kosten van een pand of stand. De commissie die berekend wordt, is dan ook een stuk lager.

2. Waar kan ik online voor kunst terecht?

Alle traditionele veilinghuizen hebben inmiddels een mogelijkheid online mee te bieden tijdens veilingen die bij hen in huis plaatsvinden. Van Christie's en Sotheby's tot Lauritz, Heritage Auctions, Bonham's en Phillips. Soms hebben ze, net als Christie's, ook veilingen waarop alleen online kan worden geboden. Een proces dat 24 uur per dag kan plaatsvinden, en waarbij kopers vaak geautomatiseerd kunnen bieden. Het is een kunstje dat de veilinghuizen hebben afgekeken van veilingkeizer eBay. Die heeft weliswaar niet de reputatie van de gespecialiseerde veilinghuizen, maar puur door het enorme aantal bezoekers is eBay in korte tijd opgeklommen naar de toppositie van de onlinekunstmarkt. Sotheby's reageerde pragmatisch en ging een samenwerkingsverband aan met de concurrent.

Ook de andere kunstkooptak, waarin je niet via een veilingsysteem koopt maar gewoon direct klikt en koopt, heeft een markleider. Amazon, dat gigantische e-commerceplatform, experimenteert nog volop en heeft vooralsnog moeite kunstenaars van naam te trekken. Maar de handelsgigant heeft diepe zakken en een lange adem. Ook de grote namen in de galeriewereld doen volop mee met het direct onlinekopen, met voorop Gagosian en Saatchi Art.

De grote namen die de concurrentie aangaan met de traditionele veilinghuizen, en met eBay en Amazon, zijn Artnet (met een enorm brede collectie beeldende kunst), het vooral in antiek gespecialiseerde 1stdibs, Artsy (beeldende kunst) en de verzamelbakken van Live Auctioneers, The Saleroom en Invaluable. Op hun websites kunnen de duizenden galeries en veilinghuizen zonder eigen e-commercefaciliteiten hun collecties tegen een maandelijkse bijdrage kwijt.

3. Hoe vind ik dan iets?

Vinden is het probleem niet, kiezen misschien wel. Alle onlinekunstsites schermen met enorme aantallen kunstwerken: 21.000 bij Artsy, 30.000 bij Artfinder, 80.000 bij Amazon, 125.000 bij Artnet en vaak meer dan een miljoen bij verzamelplatforms als eBay, 1stdibs en Live Auctioneers. Een gerichte zoekvraag helpt al enorm. Omdat het waanzin is om dat soort aantallen te bekijken, komen sites met een hele reeks filters om te schiften, zoals prijs, materiaal, stijl en periode. Aanbieders als Amazon en Artsy zijn daarnaast erg goed in het tonen van werken die lijken op wat je op dat moment bekijkt, net zoals je dat ziet bij boeken, muziek en films.

4. Na kijken komt kiezen. Wat wordt het?

Bij het maken van de keuze proberen de sites je te helpen door zoveel mogelijk gegevens over de maker en het werk te tonen. Wat voor kunstenaar is dit, wat is de prijsontwikkeling in het oeuvre, is de vraagprijs in lijn met die ontwikkeling? Veel sites hebben databases met historische gegevens die inzicht geven in wat een goede prijs voor het werk kan zijn.

Maar wat de meeste sites nog niet hebben, is een verkoperswaardering. Als je een gebruikt item koopt op Amazon of eBay staat er altijd een beoordeling bij die eerdere kopers aan de verkoper gaven. Ook de mogelijkheid een vraag te stellen aan een expert ontbreekt vaak op kunstsites. Een koper heeft het vertrouwen nodig dat zijn beslissing de goede is. Alles wat dat vertrouwen steunt, is welkom.

5. Hoe weet ik of het een goed werk is?

Daar hebben kunstsites wat op gevonden. Het lost ook deels het probleem op van het massale aanbod: curated sales. Kunstwerken die door aan de site verbonden curatoren in een speciale collectie bij elkaar zijn gezet. Een koper is op zoek naar houvast. Zo'n geselecteerde collectie kan daarbij helpen. Sites spelen hiermee ook in op de actualiteit. Wat is er gewild op dat moment en welke kunstwerken passen in die trend? Volgens Amazon en Saatchi moet je op dit moment vooral streetart kopen. Bij Artnet en Artspace neemt kunst op skateboards een prominente plaats in.

6. En de betaling?

Op kunstverkoopsites kun je meestal meteen afrekenen met iDeal, PayPal of je creditcard. Dat moet ook wel. Met het Britse Own Art-programma en de Nederlandse Kunstkoopregeling kunnen kopers betalen in rentevrije termijnen. Maar deze regelingen zijn alleen op papier aan te vragen en ook alleen in het eigen land beschikbaar. Als je iets online koopt, moet je dus meteen betalen. Dat verklaart waaromt 84 procent van de onlinekunstkopers uit het Hiscox-rapport maximaal 15.000 euro betaalde. 51 procent van de nieuwe kopers bleek zelfs voor onder de 1.500 euro kunst aan te schaffen.

7. Kan ik het werk niet toch even zien?

Daar hebben we dan de achilleshiel van de onlinekunsthandel gevonden. Uit onderzoek blijkt, maar dat is ook met gezond verstand te voorspellen, dat veel geïnteresseerde kopers huiverig zijn een kunstwerk te kopen dat ze niet eerst met eigen ogen gezien hebben. Veilinghuizen die online live mee laten bieden, organiseren kijkdagen waarop ook onlinekopers welkom zijn. Ook sturen bemiddelaars als Artsy en Artnet kopers soms door naar de galerie als het er echt op aan komt. Maar het gaat er natuurlijk om dat die onlineplatforms kopers het vertrouwen moeten geven dat een digitale blik op het werk voldoende is. Dat doen ze met foto's, van hoge kwaliteit en het liefst uit alle hoeken genomen. Ook bieden ze vaak een optie om het kunstwerk in een virtuele kamer te hangen. Hoe zou het er thuis aan de muur uitzien?

Wat vinden insiders?

DE KENNER

Arjo Klamer is hoogleraar in de economie van de kunst en cultuur aan de Erasmus Universiteit. Hij is sceptisch. "Om kunst te kopen, heb je veel kennis nodig over het werk, de maker en het omringende kader. Ik twijfel of je die online voldoende kunt vinden.

"Als ik zelf iets koop, wil ik weten van wie. Ik wil horen wat het verhaal erachter is. Dan word ik meegesleept en wil ik ook wel een stap extra zetten om het te kopen. In contact met anderen, bij een galerie, veiling of op een beurs, ontwikkel je ook je kunstsmaak. Online is dat veel moeilijker. Beginnende kunstkopers hebben die smaak nog niet. Ervaren kopers wel en die kunnen online wel wat vinden dat daarbij aansluit. Ik zie overigens in dat de kunstmarkt verandert en steeds commerciëler wordt. Voor mensen die kunst vooral als een product zien, is de digitale handel zeker interessant.'

DE VERKOPER

Erik Schilp is initiatiefnemer van cultuurplatform De gulle ekster. "Wij hebben een honderdtal mensen gevraagd waarom ze wel of niet zouden kopen op een site als de onze. Anders dan bij design willen kopers het werk toch vooral eerst zien. Bij De gulle ekster proberen we interessante en betaalbare kunst te verkopen. In abonnementsvorm, elk kwartaal iets moois. We bieden een serie aan en mensen weten wat ze krijgen. Dat werkt. Maar omdat de doelgroep hier klein is en klein blijft, willen we vooral inzetten op het buitenland. Amerikanen kopen veel gemakkelijker. En als het product niet bevalt, hangen ze wel aan de lijn of sturen ze het terug."

DE KOPER

Kunstkoper Willem Groothuis: "Als ik bij een veilinghuis als Drouot iets koop, weet ik vrij zeker dat het goed zit. Ik kan het werk eerst bekijken in de catalogus. De informatie die daarin staat, is meestal wel betrouwbaar. Bij twijfel over de staat van het werk vraag ik altijd een conditierapport op. Dat hebben ze eigenlijk altijd. eBay is lastiger. Ik maak een inschatting en vraag soms ook extra foto's op. Als ik die niet krijg, weet ik genoeg. Maar soms gaat het toch mis. Ik ben vooral geïnteresseerd in kunstboeken. In mijn laatste vondst hadden twee losse etsen moeten zitten, maar dat bleek niet zo. Dan stuur ik wel een boze mail waarin ik mijn geld terugvraag. Vaak lukt dat ook. Er zijn veel keurige verkopers op eBay, die willen vermijden dat ze negatieve feedback krijgen. Die kan iedereen namelijk zien en dat schaadt de handel."

Wij deden de test

Wat kom je tegen als je zoekt op een paar trefwoorden, met een bepaald budget in gedachten? We willen een werk met schakeringen van rood. Abstract, maar het mag lijken op een lucht of landschap. Het liefst in olieverf en de maximale prijs is 3.000 euro.

Calexico (2011)

60x60cm
Nicole Hyde
2.280 euro

Nicole Hyde is een Canadese kunstenaar die actief is in Colorado en soloshows heeft gehad in de VS. Haar vergezichten in olieverf zet ze met paletmes en kwast in flink aangezette kleuren op het doek.

Red Rock (2014)

80x80 cm
David Snider
2.760 euro

De Amerikaanse impressionistische landschapsschilder David Snider woont en werkt in Berlijn. Hij werkt vooral in olieverf. Snider is afgestudeerd aan de Winchester School of Art in Groot-Brittannië.

ARCH.RED.1 (2013)

70x70cm
Brantt
2.100 euro

Brantt (Jurgen Vanbrabant) woont en werkt in Gent. Hij houdt zich niet vast aan éé́n discipline of stijl en is actief als schilder en beeldhouwer. Zijn door geometrische vormen beheerste schilderijen hebben een sterke link met architectuur.

Hier kunt u klikken, kiezen en kopen

Onlineveilinghuizen

eBay

Artnet

Live Auctioneers

The Saleroom

Invaluable

Veilinghuizen met

online-opties

Christie's

Sotheby's

Lauritz

Heritage Auctions

Bonham's

Bemiddelaars

Artsy

Barneby's

Ocula

Artviatic

Incollect

Directe koop

Amazon

1stdibs

Lofty

Artspace

Saatchi Art