'Geen toekomst voor nucleaire energie'
In de hele wereld worden kerncentrales voorbijgestoken door zonnepanelen en windmolens als meest aantrekkelijke energiebron. De ooit zo machtige nucleaire industrie staat stilaan voor de keuze: zichzelf heruitvinden of ten onder gaan.
Hebben kerncentrales nog een toekomst in de 21ste eeuw? Het is een vraag waarover al decennialang wordt gedebatteerd. Want ondanks alle zorgen over het milieu leveren kerncentrales nu eenmaal (enorm) veel elektriciteit, op een relatief constante manier en zonder schadelijke uitstoot.
Toch is de kans klein dat er de komende jaren nog veel nieuwe kerncentrales worden bijgebouwd. De topdagen van de kernenergie lijken voorbij, leert het World Nuclear Industry Status Rapport, een toonaangevend jaarlijks onderzoek van onafhankelijk nucleair consultant Mycle Schneider. De belangrijkste conclusie daarin is dat regeringen wereldwijd steeds minder kiezen voor nucleair. Ze gaan liever voor groene energiebronnen, zoals zonnepanelen en windmolens. Er worden vandaag, met China als uitzondering, bijna nergens nieuwe kernreactoren gebouwd.
De reden: dankzij technologische vooruitgang zijn zonnepanelen en windmolens de laatste jaren steeds goedkoper geworden. In heel wat landen kunnen ze zonder staatssteun. Dat terwijl nieuwe kerncentrales altijd zware subsidies nodig hebben om rendabel te draaien. Voor de energiefactuur is groen het voordeligst.
"Hernieuwbare energie is nu een goedkoper, schoner en veiliger alternatief voor de fossiele brandstoffen zoals olie en aardgas, dan kernenergie", schrijft David Freeman, een Amerikaans voormalig topman van verschillende nutsbedrijven, in zijn voorwoord van het World Nuclear Industry Status Report. "We hoeven geen nieuwe kerncentrales te bouwen om de klimaatverandering tegen te gaan en ook zeker niet om kosten te besparen." Freeman noemt het nieuwe rapport "misschien het meest beslissende document in de geschiedenis van de kernenergie", omdat het voorgoed aantoont dat "het debat over de nucleaire toekomst voorbij is".
Vertragingen en strengere normen
"Als je moet kiezen tussen het bouwen van een nieuwe kerncentrale of het aanleggen van nieuwe zonneparken, dan zal stilaan iedereen de tweede optie kiezen", beaamt Alex Polfliet van het groene consultancybureau Zero Emission Solutions. "Niets is vandaag zo goedkoop als zonne-energie." De kosten om nieuwe kerncentrales te bouwen zijn hoog door de strengere veiligheidsnormen sinds de ramp in Fukushima. Bij de meeste lopende projecten zijn er vertragingen.
Voor de goede orde: kernenergie is niet dood. Het afgelopen jaar werd er 1,4 procent meer stroom opgewekt met kerncentrales dan een jaar eerder - zoals gezegd vooral door een toename van 23 procent in het energiehongerige China. Maar dat weegt dus niet op tegen de groei van zonnepanelen (plus 30 procent wereldwijd in 2016) en windmolens (plus 16 procent). Het soortelijk gewicht van kernenergie daalt. Het aandeel ervan in de energiemix is in vergelijking met tien jaar geleden gedaald van 17,5 procent naar slechts 10 procent.
Faillissementen
De daling is ook zichtbaar in de balansen van de ooit zo winstgevende en machtige nucleaire bedrijven. Het Amerikaanse Westinghouse, de belangrijkste bouwer van kerncentrales wereldwijd, ging onlangs over de kop. Met het Franse stokpaardje Areva gaat het intussen niet veel beter. Het bedrijf moest door de Franse staat worden gered. Polfliet: "De industrie claimt nu dat ze goedkopere reactoren kan bouwen. Op thorium of met kernfusie. Mij lijkt dat onrealistisch."