Puin ruimen

De bodem is er uit. Wie tegenwoordig avonturiert op internetfora of gebruikmaakt van sociale media kan er niet langs kijken. De goorste en meest onvoorstelbare verwensingen worden zonder gêne geventileerd alsof het doodnormaal is. Alsof de vrije meningsuiting tot zijn ultieme expressie komt door racistische toogpraat tot waarheid te verheffen. De opeenvolging van terroristische aanslagen, zich al dan niet beroepend op de islam als motief, heeft het latente racisme alleen maar aangewakkerd. Het was er al, maar niet zo openlijk en nooit zo gortig en brutaal als nu.

Het dodelijke ongeval van een Genkse tiener in het buitenland, een Vlaming zoals u en ik, bleek een uitgesproken momentum voor de meest choquerende uitspraken. Bovenop het verlies van een zoon krijgt de familie via sociale media nog verwensingen te verwerken die geen enkele mens zou aanvaarden. De gemeenschap, bij monde van het moskeebestuur van de Marokkaanse gemeenschap in Genk, reageerde diplomatisch en volwassen, en riep op om het leed van de familie te respecteren en vreedzaam samen te leven. Kortom, ze toonden leiderschap en inzicht.

Iets wat we niet kunnen zeggen van de voorzitter van de grootste partij van het Vlaanderen. De ronduit belachelijke uithaal naar CD&V (de partij zou een moslimpartij zijn geworden) maar vooral de negatieve framing rond moslims in het bijzonder en de islam in het algemeen, legt de partij geen windeieren. Inzet is het behoud van de Vlaams Belang-kiezers om in Vlaanderen incontournable te blijven. Los van de symbolische veroordelingen van het ranzige VB-discours online zie ik niet hoe de partij effectief de strijd aanbindt met racisme en discriminatie in Vlaanderen. Het aanstellen van een burgemeester in Londerzeel met Marokkaanse wortels is niet meer dan pure symboliek.

Bruggenbouwers

Racisme is een oud zeer in Vlaanderen. De slogans van het Vlaams Blok en het huidige Vlaams Belang waren in de jaren 70 en 80 even racistisch als die van heel wat gebruikers van sociale media vandaag. Het verschil ligt in de vluchtigheid van de informatie. Daar waar dat soort vunzigheden in het verleden vooral gegeerd leesvoer was van de VB-achterban, wordt het vandaag out in the open in de mainstream toegelaten.

Daar ligt de kern van het probleem. Moeten we aanvaarden dat de internetfora de riolen zijn geworden voor wat leeft in de onderbuik van een deel van Vlaanderen? Moeten we wennen aan dat oproepen om de gaskamers weer op te starten om de 'makakken' af te maken? Kan democratie gedijen in een regio waar de tweede, derde en vierde generatie Vlamingen met exotische roots als vreemdelingen worden beschouwd? Ik denk het niet.

Wat ik zeker weet is dat er meer dan ooit nood is aan bruggenbouwers, aan een kordate aanpak van discriminatie en aan een positief inclusief verhaal. Ook het belang van een economische groei die banen creëert kan en mag niet worden onderschat. De erosie van de middenklasse zal zeer zeker littekens nalaten en de democratische waarden waar we zo trots op zijn ondermijnen. Naarmate de ongelijkheid in de maatschappij toeneemt, zal de kloof tussen burgers toenemen.

Haat met haat beantwoorden vergroot alleen maar de haat. Daarom is leiderschap essentieel. Daarom is de retoriek van Bart De Wever zo funest. En daarom voelt de oproep van Bart Somers tot kalmte en optimisme als een heerlijk zacht briesje in een hete woestijn van emoties. Kortom, we kunnen weer puin gaan ruimen.