'Fyra is trein van de Aldi'

Wie met de Fyra vanuit Brussel-Zuid tegen 250 kilometer per uur naar Amsterdam wil reizen, houdt maar beter rekening met flinke vertragingen. Af en toe valt de hst stil. Zomaar, uit het niets. Dan moet de Fyra 'gereset' worden: de lichten gaan uit, de trein wordt opnieuw opgestart en de klok springt terug op 00.00 uur.

De internationale Fyra wordt al sinds maandag geplaagd door storingen. Gisteren werd een Fyra afgeschaft. Reizigers uit Amsterdam moesten vanaf Breda met een bus verder richting Antwerpen. Van daaruit konden ze met een binnenlandse trein naar Brussel. Amper twee uur later zat Sebastian Hellemans op een Fyra in de andere richting. "De aangekondigde vertraging van 20 minuten werd al snel een half uur. Een automatische stem verwelkomde ons op de trein, maar over de vertraging werd geen woord gerept."

Twijfelachtige

Waarom krijgen de NMBS en de Nederlandse Spoorwegen (NS) de storingen niet onder controle? Infrabel, dat verantwoordelijk is voor de spoorinfrastructuur op het Belgisch grondgebied, is formeel: "De spoorlijn van de hogesnelheidstreinen is volledig in orde. Kijk naar de Thalys, die zonder problemen naar Amsterdam rijdt." Volgens de NMBS vallen de storingen nog wel mee, maar "uiteraard stellen wij ons ook die vraag", zegt Bart Crols van de NMBS.

Uit een rondvraag bij het personeel blijkt dat een defecte boordcomputer aan de basis ligt. Die verklaring komen overeen met getuigenissen van reizigers wiens Fyra wordt gereset. Klinkt vreemd, maar een verrassing is het niet. Veel spoormannen hielden hun hart vast voor de lancering. De Fyra werd immers gebouwd door de Italiaanse constructeur AnsaldoBreda, een producent met een erg twijfelachtige reputatie.

AnsaldoBreda kwam in 2005 als goedkoopste optie uit een Europese aanbesteding van de NMBS en de NS. De fabriek in Pistoia kreeg een bestelling van negentien Fyra V250-treinstellen: drie voor de NMBS, zestien voor de NS. Prijskaartje: 21 miljoen euro per trein. "We hebben toen bewust voor een challenger gekozen. AnsaldoBreda was goedkoper dan de grote drie: Bombardier, Alstom en Siemens", aldus Michel Jadot, directeur-generaal van NMBS Europe.

AnsaldoBreda is berucht om zijn late leveringen. Dat ondervonden ook de NMBS en de NS aan den lijve. Toen de hogesnelheidsspoorlijn werd opgeleverd, was de Fyra nog niet klaar. Uiteindelijk liep de levering vijf jaar vertraging op. Met grote gevolgen: Nederlands minister van Verkeer Melanie Schultz (VVD) moest dit jaar een faillissement van de Fyra voorkomen. Een operatie die de Nederlandse schatkist een miljard euro heeft gekost.

Slechtste aankoop

Tot overmaat van ramp was de software tussen locomotief en spoorweginfrastructuur niet compatibel. Dat bleek al in 2008 tijdens de eerste proefritten op een testtraject in het Tsjechische Velim. Drie jaar later, eind 2011, werkten de deuren nog altijd niet naar behoren, net zoals de software en de tractie-installatie. Het is die software die de Fyra nog altijd parten speelt.

"De Fyra is eigenlijk een hogesnelheidstrein van de Aldi. Als je een zo goedkoop mogelijke trein bestelt, dan krijg je die ook", reageert Kees Smilde, woordvoerder van reizigersvereniging TreinTramBus. Zowel Europese als Amerikaanse vervoersmaatschappijen liepen in het verleden een blauwtje op bij de Italianen. Dat was onder andere het geval in Washington, Los Angeles en Boston. In die laatste stad omschreef de vervoersmaatschappij het contract met AnsaldoBreda als "de slechtste aankoop ooit".

In Europa kreeg vooral de Deense spoormaatschappij DSB spijt van haar bestelling. Die bestelde 83 dieseltreinen tegen 2006. Vijf jaar na de deadline waren nog maar 42 treinen geleverd. In 2011 werden zij door de Deense overheid per direct van het spoor gebannen. Aanleiding waren twee incidenten waarbij de treinen niet tijdig voor een rood sein stopten. In juli 2012 werden ze weer toegelaten, nadat de remprocedure werd aangepast.

AnsaldoBreda wenste gisteren niet te reageren.