Centrale bankiers groeien uiteen

Wie de monetaire besluitvorming volgt, kijkt er niet van op. Vandaag leven we in een tijdperk waarin centrale bankiers heuse rocksterren lijken. Wanneer Janet Yellen (69) of Mario Draghi (68) hun mond openen, stopt de financiële wereld even met draaien. Beide centrale bankiers beslissen over enkele miljarden dollars met slechts enkele zinnen. Zo ook gisteren.

Terwijl de markten de speech van Janet Yellen nog aan het verwerken waren, maakten ze zich al op voor die andere mededeling. Die van de Europese Centrale Bank (ECB), voorgezeten door de Italiaan Mario Draghi. De financiële markten zien in Draghi de Sint die met lekkers strooit, en Yellen als Zwarte Piet die alludeert op een renteverhoging in de VS. Maar de Sint had minder lekkers bij dan verwacht, en dat liet zich voelen.

Zoals verwacht lanceert de ECB maatregelen om de economie meer zuurstof te geven. De verlaging van de depositorente van -0,2 naar -0,3 procent werd verwacht. Dat is de rente die banken krijgen als ze cash parkeren bij de ECB. Maar aangezien de depositorente negatief is, moeten de banken dus betalen aan de centrale bank.

De verlaging van de depositorente moet de marktrente drukken en de euro doen dalen. Een goedkopere munt doet via prijsstijgingen van ingevoerde producten de inflatie stijgen en stimuleert de export en economische groei. Voorts stijgt de druk op de banken om meer kredieten te verstrekken aan gezinnen en bedrijven. De basisrente, de rente waartegen de banken geld kunnen lenen bij de ECB, blijft 0,05 procent. Het is die lage zogenaamde 'reporente' die geld lenen bij de bank nu al enkele jaren heel goedkoop maakt. Volgens Draghi wérkt het recept, getuige de betere kredietverlening en de voorzichtig opverende economie.

De lage rente maakt echter ook slachtoffers. Dat zijn de spaarders, pensioenfondsen en verzekeraars. Spaarders krijgen bijna geen rente meer op hun spaargeld vergoed. Verzekeraars en pensioenfondsen kunnen bij zo'n lage rente niet genoeg vermogen opbouwen om op lange termijn aan al hun verplichtingen te voldoen.

De ECB investeert tot september al 1.140 miljard nieuwe euro's door bestaande leningen op te kopen die nu in handen zijn van banken en grote beleggers. Dat programma wordt nu verlengd, ten minste tot en met maart 2017. Elke maand steekt de ECB dus 60 miljard euro bij en deelt dat uit op de financiële markten. Van dat verse geld besteedt de ECB ongeveer 75 procent aan het aankopen van staatsobligaties van eurolanden.

'Verwende kinderen'

Beleggers toonden zich als verwende kinderen en reageerden ontgoocheld op die extra stimulusmaatregelen die Draghi aankondigde. Ze hadden gehoopt dat de maandelijkse som opgetrokken zou worden. Draghi zei, in zijn typische Engels met sterk Italiaans accent, dat er reden is voor "vertrouwen, geen zelfgenoegzaamheid."

Alvast op dat punt zat Draghi op hetzelfde spoor als zijn Amerikaanse confrater. Maar verder loopt de aanpak van beiden uit elkaar. Janet Yellen was enkele uren voor de ECB-beslissing uitgenodigd bij de Economische Club van Washington. Haar speech werd gefileerd en geanalyseerd, en daaruit besloot de markt dat Yellen binnen anderhalve week de Amerikaanse rente zal optrekken. In haar uitgesproken Brooklyn-Amerikaans, stak Yellen rustig de loftrompet van de Amerikaans economie, bijna zes en een half jaar na het begin van de huidige economische expansie.

De Amerikaanse economie is "nagenoeg hersteld" van de grote recessie en is klaar voor verdere groei en stevigere inflatie. Yellen sprak onder meer over positieve ontwikkelingen met betrekking tot de werkgelegenheid. Maandelijks komen er in de VS zowat 200.000 nieuwe banen bij. Volgens Yellen zou een hogere rente getuigen van vooruitgang van de economie in de VS. Daarmee legt ze de basis voor een eerste renteverhoging in de VS sinds 2006, later deze maand.

Ze voegde daaraan toe dat er risico's kleven aan het te lang wachten met het "normaliseren" van het beleid. Die boodschap mocht Draghi ondervinden.