Een wolf in schaapsvacht
What you see, is what you get. Maar dat geldt niet voor Ronald Janssen (40), zegt het peloton psychiaters dat hem onderzocht. 'Janssen heeft in de kern alle kenmerken van een psychopaat. Aan de buitenkant houdt hij de rol vol van het brave schaap.'
Ronald Janssen werkte volgens psycholoog Renaat Mattheus maar oppervlakkig mee aan het onderzoek dat hij voerde met psychiaters Chris Dillen, Frans Mesotten en Nathalie De Vos. "Mijnheer Janssen werkte vlot mee als het ging over testen die relatief veilig waren", zegt Mattheus. "Maar van zodra hij merkte dat hij geen controle had op de testen raakte hij geïrriteerd."
Tijdens hun ontmoetingen duikelde Janssen ook de ene na de andere vage klacht op. "Hij sprak van concentratie- en taalproblemen. Maar laat ons duidelijk zijn: hij simuleerde die." Dom is Ronald Janssen alleszins niet. Hij heeft een geschat IQ van 132 en is dus hoogbegaafd. Omdat hij zelf begon over taalproblemen ging de psycholoog na of er sprake is van autisme. "Janssen scoorde zodanig hoog op die test dat hij met zo'n graad van autisme nooit één dag les zou hebben kunnen geven. Manipulatie dus."
Dat bleek ook uit andere testen. "Op bepaalde onderzoeken deed Janssen zich beter voor dan hij is. Op andere profileerde Janssen zich dan weer opzettelijk als een psychologisch zwakke man", zegt Mattheus. Omdat Janssen in zijn verhoren vreselijke feiten bekende en zei dat hij daar niets bij voelde, gingen de experts ook na of er sprake was van dissociatie of meerdere persoonlijkheden. "Janssen scoorde daar bijzonder hoog, wellicht vanuit de neiging om zich gestoord voor te doen. En tijdens een geheugentest scoorde hij dan weer zo laag dat hij eigenlijk een hersenletsel zou moeten hebben. Je kunt je dus serieus vragen stellen bij het waarheidsgehalte van wat die man vertelt."
Heftig jageknik op vele banken in de zaal. Mattheus verwees ook naar de rorschachtest waarbij Janssen moest zeggen wat hij zag in tien inktvlekken. "Normaal moeten we de mensen afremmen - omdat ze van alles zien. Janssen niet. Hij gaf altijd hetzelfde antwoord: het is vaag, ik zie het niet. Vreemd, gezien zijn intelligentie." De psycholoog zegt dat Janssen ook de test ridiculiseerde. Verder viel het Mattheus ook op dat Janssen bij een andere test geen emoties zag in tekeningen van foto's. "Dat typeert de betrokkene."
Erfelijkheid
Chris Dillen stipte aan dat de ex-partner van Ronald Janssen hem heel positief beschreef. "Net dat is typisch voor een psychopaat: dat hij zich anders voordoet." Nog volgens Dillen speelt ook de factor erfelijkheid een rol. "De vader van Ronald Janssen kampte met psychiatrische problemen, en zijn grootvader en oom langs vaders kant pleegden allebei zelfmoord. Ook de grootmoeder aan vaders kant was psychisch niet in de haak. De omgeving waarin hij opgroeide, bepaalt hoe hij daarmee omgaat. We weten allemaal dat zijn kindertijd getekend was door agressie van de vader."
Dillen zegt dat Ronald Janssen absoluut niet wilde zijn zoals zijn vader. "Maar die kern zat in hem. En dat creëerde een enorme spanning. Wat deed hij om dat te verlichten? Cruisen, zoals wij dat noemen. Wandelen of wat rondrijden. Waar naartoe? Naar iets waar hij zijn spanning op af kon reageren. En als we dan kijken naar zijn lange voorgeschiedenis van verkrachtingen: dat zijn de momenten waarop die opgekropte spanningen naar buiten kwamen. Maar verkrachten alleen was niet genoeg. Daarom zitten we hier vandaag."
Ook opvallend, de psychiaters die het parket van Hasselt aanstelde, kregen opvallend veel bijstand van de drie deskundigen die de advocaat van Ronald Janssen had aangesteld. Sarah Matkoski, klinisch psychologe van de KU Leuven: "Meneer Janssen pleegde twee soorten feiten. Enerzijds feiten als reactie, zoals met dat pesten (door de familie Appeltans, BJM). Die feiten herinnert hij zich nog heel goed want het is volgens hem de schuld van de ander. Anderzijds pleegt hij feiten door opgekropte spanning, zonder uitlokking dus. Wel, zulke feiten kan hij niet uitleggen. Hij zegt dan ook dat hij het zich maar fragmentarisch herinnert."
Volgens haar collega Emilie Michaux heeft Ronald Janssen ook veel moeite om gevoelens van agressie te erkennen en te herkennen. "Hij ziet zich als een sociaal aangepast persoon. Zijn agressieve gevoelens en vijandigheid schrijft hij toe aan anderen. Niet hij, maar de anderen zijn agressief. Dat is een verwrongen beeld van de realiteit."
Voor alle experts is het duidelijk: Ronald Janssen was en is toerekeningsvatbaar. Een zinvolle behandeling is vrijwel uitgesloten. Of er gevaar bestaat voor recidive, wilde openbaar aanklager Patrick Boyen nog weten. Chris Dillen: "In het algemeen is de beste voorspeller van het toekomstige gedrag het voorbije gedrag. En dan is het vrij duidelijk: dat risico moet als zeer hoog ingeschat worden." Ronald Janssen lachte en schudde met het hoofd.
Maandag komen de moraliteitsgetuigen aan het woord.