Fietsen in Brussel steeds populairder, maar ook almaar gevaarlijker

De grijs-gele fietsen van Villo! zijn niet meer weg te denken uit het Brusselse straatbeeld. In drie jaar tijd heeft reclamegigant JC Decaux 290 stations neergepoot, goed voor 3.500 fietsen. Volgend jaar komen er nog eens 1.500 bij. De fietsen worden verdeeld over 360 stations in de Brusselse gemeenten. Een succesverhaal, vertelt Jérôme Blanchevoye, directeur van JC Decaux. "De cijfers spreken voor zich: op dit moment hebben we meer dan 27.000 abonnees, of 3,2 miljoen leenbeurten per jaar. Tel daar ook nog 210.000 occasionele gebruikers bij."

De gemiddelde Villo!-gebruiker is tussen de 30 en 44 jaar oud, mannelijk en een inwoner van Brussel Stad. Dat blijkt uit een studie in opdracht van staatssecretaris voor Mobiliteit Bruno De Lille (Groen). De meest opvallende conclusie is echter dat 50 procent van de gebruikers daarvoor nooit de fiets nam. Omdat ze geen plaats hebben voor een tweewieler. Of omdat ze niet kunnen fietsen. "Dat lijkt moeilijk denkbaar in Vlaanderen, waar ouders al scheef bekeken worden als hun kind van drie nog niet rondfietst. Toch hebben veel Brusselaars nooit geleerd hoe ze moeten fietsen", legt De Lille uit.

Emancipatie

Maar zeg nooit nooit. In twaalf jaar tijd is het aantal fietsers in de hoofdstad met 331 procent gestegen. Dat blijkt uit de statistieken van organisatie Pro Vélo, die verantwoordelijk is voor het Brussels Observatorium voor de Fiets. Pro Vélo organiseert sinds 2005 cursussen voor beginnende of onervaren fietsers. "Sinds kort kunnen we de aanvragen niet meer bijhouden", zegt Johannes Grillet van Pro Vélo. "Ter illustratie: in 2005 hielpen we 408 leerlingen uit 18 klassen aan een fietsbrevet. Vorig jaar waren dat 60 klassen, goed voor 1.351 leerlingen."

Ook vrouwen van buitenlandse origine, een traditioneel moeilijk bereikbare doelgroep, kruipen op het zadel. Met 'A vélo Mesdames' leert Pro Vélo hen hoe ze hun evenwicht moeten houden en veilig door de Brusselse straten kunnen laveren. "De fiets staat voor vrijheid en onafhankelijkheid. Met de cursus proberen we vrouwen te emanciperen en zo hun sociale banden te versterken", legt Grillet uit.

Maar het succes van de fiets heeft ook een donker randje, waarschuwt het Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid (BIVV). Fietsers waren, zijn en blijven een zeer kwetsbare groep in de hoofdstad. Tussen 1998 en 2011 is het aantal slachtoffers op de fiets met 151 procent gestegen. In 2011 vielen er 366 slachtoffers. De meesten raakten lichtgewond. Vorig jaar verloren ook drie fietsers het leven, de hoogste dodentol sinds 1995. "Er is een duidelijke link tussen de toename van het aantal fietsers en de enorme stijging van het aantal gewonden", zegt Sofie Van Damme van het BIVV.

Dubbelparkeerders

Volgens De Lille moeten Brusselse chauffeurs nog altijd wennen aan de aanwezigheid van fietsers. "Dat zie je bijvoorbeeld aan de dubbelparkeerders op het fietspad." Toch vindt de staatssecretaris dat de onveiligheid vaak overdreven wordt. "Onveiligheid is ook een subjectief gegeven. Veel mensen laten zich afschrikken door de onheilspellende berichten over fietsen in Brussel. Uit de studie blijkt echter dat het zelfvertrouwen van fietsers al snel groeit. De eerste stap is de moeilijkste."