Direct naar artikelinhoud

Rechts Amerika blijft vechten

De Tea Party en andere tegenstanders van VS-president Obama rekenden erop dat de conservatieven in het Hooggerechtshof Obamacare zouden blokkeren. Maar het Hof was minder gepolitiseerd dan ze hadden gehoopt. Het maakt hen niet minder strijdlustig. Arie Elshout

ergis je niet: de oorlog gaat door", zei een presentator van de rechtse zender Fox na de goedkeuring van president Obama's zorgwet door het Hooggerechtshof. Zijn gasten gromden met hem mee. Bij het linkse MSNBC twinkelden ondertussen de oogjes.

Het is wat politieke televisie in Amerika zo verslavend maakt: de passie voor het gevecht, gevoerd met veel verbale virtuositeit, vrolijkheid en venijn. Zij is een perfecte afspiegeling van het politieke temperament van het land. Een buitenstaander houdt zijn hart soms vast, maar met de uitspraak van het Hof bleek dat Amerika nog niet is verloren.

Van tevoren was gevreesd dat het Hof Obamacare ongrondwettig zou verklaren. Dat zou chaos hebben veroorzaakt in de gezondheidszorg - een van de grootste en snelst groeiende economische sectoren. Maar dit niet alleen: het zou ook hebben geleid tot een meltdown van het politieke systeem. Dat functioneert nauwelijks meer door de polarisatie tussen Democraten en Republikeinen.

Als het Hof met een negatieve uitspraak over de ziektekostenwet zou zijn gekomen, zou dit instituut onderdeel zijn geworden van de politieke verlamming. Het zou het vertrouwen van de Amerikanen in hun instituties verder hebben ondermijnd.

Er werd al langer geklaagd dat de rechters zich niet door juridische maar door ideologische overwegingen lieten leiden. In maart wees een peiling uit dat slechts 23 procent van de kiezers redelijk tot veel vertrouwen had in het Hooggerechtshof. Voor het Congres was dat nog veel lager: 6 procent. De president deed het nog het beste met 30 procent, al hield dat ook niet over.

In dat sceptische klimaat had een verwerping van de zorgwet een acute legitimatiecrisis kunnen veroorzaken. Maar opperrechter John Roberts voorkwam dat door zich als conservatief aan te sluiten bij de vier progressieve rechters van het Hof. Het was lang niet vertoond: iemand die het andere kamp de hand reikt. Er werd op gereageerd alsof plotseling een levend exemplaar van de uitgestorven dodo de straat was overgestoken.

Tea Party

Dankzij Roberts kan de regering doorgaan met de invoering van de ziektekostenwet en het dichten van het laatst overgebleven gat in het sociale vangnet. Die slag heeft Obama nu binnengehaald in het grote ideologische gevecht dat in Amerika wordt uitgevochten.

De strijd gaat over de vraag of de overheid de beschermende hand mag uitsteken naar hen die dat nodig hebben. Zet Amerika de traditie voort van Roosevelts New Deal en Johnsons Medicaid en Medicare, de sociale programma's voor armen en ouderen? Of keert het terug naar de tijd van voor de New Deal, met zijn stoere vrijheidlievende individualisten?

Dat laatste is het ideaalbeeld van de Tea Party, de radicale rebellen die de Republikeinse partij naar rechts trekken. Zij vinden de overheid te groot en te duur. Met een nationale schuld van meer dan 15.000 miljard dollar hebben ze een punt. Romney opende de aanval donderdag door te zeggen dat Obamacare de belastingen en het begrotingstekort verhoogt. De Amerikaan mag kiezen in november. De oorlog gaat inderdaad door.