Eindelijk wapen tegen superbacterie
Nederlandse wetenschappers hebben een crème ontwikkeld die ingezet kan worden tegen de beruchte ziekenhuisbacterie. De eerste klinische proeven zijn beloftevol. 'Het moet mogelijk zijn om dit binnen enkele jaren op de markt te brengen.'
Het middel heet Staphefekt en werd ontwikkeld door het Nederlandse bedrijf Micreos, gespecialiseerd in de werking van allerlei bacteriën. Een eerste - weliswaar beperkte - klinische proef geeft alvast de goeie hoop. Het medicijn slaagde erin bij vijf op zes patiënten met ernstige huidinfecties de gevreesde ziekenhuisbacterie (MRSA) uit te roeien. Twee gelijkaardige studies gaven dezelfde resultaten. De resultaten van de studies werden deze week voorgesteld op de conferentie 'Antibiotic Alternatives for the New Millennium' in Londen.
Goed nieuws, want de klassieke antibiotica laten het almaar vaker afweten. Bij MRSA, de zogeheten ziekenhuisbacterie, bijvoorbeeld, haalt die medicatie nog maar weinig uit. In ons land sterven jaarlijks 3.000 mensen eraan. 7,1 procent van alle Belgische ziekenhuispatiënten raakt tijdens zijn verblijf besmet. Maar ook bij salmonella, tuberculose, gonorroe... slaan traditionele antibiotica steeds minder goed aan.
Uit de natuur
Staphefekt kan daar misschien een antwoord op bieden. Het is geen antibioticum, maar wel een middel op basis van fagen. Dat zijn virussen die bacteriën doden en die je nu al onder meer in Georgië bij de apotheek kunt krijgen tegen allerhande kwalen. Het Westen liet deze methode lange tijd links liggen, omdat er nu eenmaal werkbare antibiotica op de markt waren. Met het oprukken van de resistentie, wordt deze piste almaar beter onderzocht.
"Fagen bestaan in de natuur, maar wij hebben een aangepaste versie gemaakt", legt microbioloog Bjorn Herpers uit in The Times. Hij testte Staphefekt in het Nederlandse Kennemerland. "Wij gebruiken de enzymen die fagen aanmaken en combineren hun beste eigenschappen. De enzymen die zich het beste op de bacteriële cellen vastzetten hebben we gekoppeld aan de enzymen die de bacteriën doden. Het is een nieuwe molecule gemaakt uit fragmenten die in de natuur bestaan."
Conventionele antibiotica werken anders. Die moeten binnendringen in de kern van de cellen, vooraleer ze die onschadelijk kunnen maken. Meteen een reden waarom ze steeds minder effectief zijn. Bepaalde bacteriestammen, zoals MRSA, hebben membranen waar de antibiotica niet meer kunnen doordringen. Bovendien vallen antibiotica alle bacteriën aan, zowel de goede als de slechte. Fagen doden alleen een welbepaalde bacteriesoort.
Ook professor Herman Goossens, wereldautoriteit in de microbiologie (UZ Antwerpen), is aangenaam verrast door de Nederlandse ontwikkeling. "Fagen zijn uiteraard niet nieuw, maar wat Micreos er precies mee heeft gedaan is opmerkelijk. Ze hebben de natuurlijke virussen aangepast, zodat die zich beter hechten aan de MRSA-bacterie. En dat hebben ze verwerkt in een gebruiksklare vorm: een crème."
Virus inademen
Toch betekent dit volgens Goossens niet dat we binnenkort verlost zijn van resistente bacteriën. "Voor oppervlakkige infecties lijkt dit me een goed alternatief. Dan heb ik het over huidinfecties, zware brandwonden of seksueel overdraagbare ziektes zoals gonorroe. Maar bij resistente bacteriën in het bloed of in de luchtwegen zie ik niet hoe je deze techniek kunt gebruiken."
De wetenschappers van Micreos gaan er nochtans prat op dat ze binnen vijf jaar een pil of injectie klaar zullen hebben op basis van fagen. "Dat betwijfel ik", zegt Goossens. "Hoe krijg je die virussen in de luchtwegen of het bloed? Het is niet zo eenvoudig om mensen een virus te laten inademen. Bovendien brengt dat een heleboel ethische bezwaren met zich mee. Je stelt mensen bloot aan micro-organismen die een risico kunnen vormen voor allerlei andere infecties."
De huidcrème, daar zit volgens microbioloog Goossens wél toekomst in. "Nu is het aan Micreos om een grootschalige klinische studie op poten te zetten. Op zich moet het mogelijk zijn om dit product binnen vijf jaar op de markt te brengen."