Zhaokun (15) stierf voor een iPad
De afgelopen maanden stierven vijf jonge arbeiders tijdens hun eerste maand aan de lopende band van de Pegatronfabriek in China. Die produceert de iPhone 5s en de iPad voor de Amerikaanse elektronicagigant Apple.
"Mijn zoon draaide nachtdiensten van 79 uur per week. Hoe houdt een mensenlichaam dat vol?", vraagt de moeder van Shi Zhaokun zich af. Ze zag haar zoon in oktober voor het laatst, in een mortuarium. "De lijkzak ging vijftien seconden open en ik mocht hem niet over zijn gezicht aaien."
Shi Zhaokun was vijftien: te jong om te werken, maar hij glipte door de controle met een geleend identiteitsbewijs van een oudere vriend. Zijn werkbriefjes documenteren slopende werkweken van meer dan zeventig uur.
Pegatron erkent dat onlangs een aantal jongeren op en om de fabriek is overleden. In reactie op de sterfgevallen stuurde Apple medische deskundigen naar Pegatron om onderzoek te doen. Volgens een verklaring van het bedrijf vonden de medici geen verband tussen de sterfgevallen en de werkomstandigheden. Maar details over de gang van zaken en de onafhankelijkheid van de deskundigen werden niet gegeven.
Zelfmoorden
De dode arbeiders brengen Apple opnieuw in verlegenheid. Het Californische bedrijf beloofde drie jaar geleden al iets aan de werkomstandigheden in de Chinese fabrieken te doen. Destijds kampte Foxconn, de grootste elektronicafabriek in China en producent van Apple-producten, met een zelfmoordgolf. Arbeiders klaagden over overwerk en keihard management: een tiental jongeren beroofde zich van het leven.
Foxconn hing vervolgens vangnetten onder slaapzalen om suïcidale arbeiders op te vangen en Apple beloofde dat er voortaan maar zestig uur per week zou worden gewerkt in de Chinese fabrieken, ondanks dat China officieel een werkweek van slechts 49 uur kent.
Om de werkdruk bij Foxconn te verminderen, besteedde Apple ook productiewerk uit. Onder meer bij de Taiwanese Pegatrongroep, waar in drie vestigingen in en rond Shanghai zo'n honderdduizend mensen werken in het piekseizoen.
Maar de slopende overuren zijn nog steeds gebruikelijk, zo concludeerde een onafhankelijke onderzoeksgroep die vorig jaar in opdracht van Apple alle Chinese fabrieken controleerde. Volgens de non-gouvernementele organisatie China Labour Watch bedotten fabrikanten Apple zelfs: zo vraagt Pegatron werknemers een extra werkbriefje te ondertekenen met een lager aantal uren dan in werkelijkheid.
Weinigen hebben belang bij een reguliere werkweek. Fabrieksbazen staan onder druk om miljoenen iPhones te produceren en ook arbeiders willen juist zo veel mogelijk overwerk om hun lonen op te krikken. Het uurloon bij Pegatron is iets meer dan een euro, alleen met overwerk haalt een werker ruim 400 euro per maand.
De ouders van Shi Zhaokun, mijnwerkers uit een arme plattelandsstreek in de provincie Henan, onderhandelen met Pegatron over een schadevergoeding. De familie zit door het verlies van hun enige zoon financieel aan de grond: als vader Shi Zengqiang straks te oud is voor de kolenmijn, zorgt er niemand voor hem en zijn vrouw. Nu al zit de familie diep in de schulden omdat het mortuarium en de lijkwagen duizenden euro's kostten.
10.000 euro
Pas na twintig dagen bivakkeren voor de fabriekspoort van Pegatron kreeg Shi Zengqiang een personeelsfunctionaris te spreken. Die zei dat zijn zoon "niet de eerste dode is en ook niet de laatste zal zijn". Die zin luidde het eindbod in: Pegatron geeft de ouders ruim 10.000 euro.
Maar Shi Zengqiang zoekt nu naar andere ouders van in de fabriek gestorven jongeren, want hij wil weten wat er met zijn zoon is gebeurd. "Hij werkte in die fabriek en hij is eraan gestorven. Hoe kunnen ze daar niet verantwoordelijk voor zijn?"
---
Twaalf man per kamer
Volgens China Labour Watch, een organisatie die undercover werkte in de Pegatronfabriek, is het verloop daar groot omdat de arbeidsomstandigheden slecht zijn en de werkdruk hoog is. Wervingsbureaus zorgen voor nieuwe krachten, die na een medische keuring en een korte training de ploegendienst ingaan. Op drie maanden nachtdienst volgen drie maanden dagdienst. Arbeiders wonen in slaapzalen met per kamer gemiddeld twaalf man: elke arbeider heeft twee vierkante meter ruimte. Voor huisvesting rekent de fabriek 11 euro, voedsel in de kantine kost 47 euro per maand.