'Happy' in Iran: ga recht naar de gevangenis

Ze deden wat anderen hen in de afgelopen maanden massaal hadden voorgedaan: hun versie van 'Happy', de hit van Pharrell Williams, opnemen en op YouTube zetten. Honderden clips circuleren intussen op de website, vol blije mensen, dansend in straten, op pleinen en in metro's, die zingen dat ze happy zijn.

De Iraanse versie kwam, gezien de omstandigheden, iets moeilijker tot stand. In een land waar de antiwesterse, religieuze overheid de muziek onderverdeelt in halal of haram - in overeenstemming met de islamitische wet of niet - is het zo goed als onmogelijk om een Amerikaans lied door luidsprekers te laten gallen in de straat. Daar komt bij dat dansende mannen en vrouwen, gesluierd of niet, onmiddellijk zouden worden opgepakt door de zedenpolitie.

Bekentenis

De makers van 'Happy' in Teheran kozen daarom verlaten paadjes om te filmen, en anonieme huizen. Ze dansten op het dak, hingen uit het raam, zongen vrolijk mee. De vrouwen zonder hoofddoek en zwaar opgemaakt, de mannen speels, met bolhoed of band in het haar: kleding waarmee ze op straat onmogelijk zouden kunnen rondlopen in Teheran.

"We wilden de wereld tonen dat Teheran een stad is vol levendige, jonge mensen en wilden het harde en ruwe imago dat Iran heeft in de wereld veranderen", verklaarde Neda, een van de dansende jongeren aan de blog Iran Wire. "We wilden laten zien dat jonge mensen, ondanks de druk en de beperkingen, ook hier vrolijk zijn en het beste van de situatie willen maken."

De clip werd begin vorige maand op YouTube gezet en scoorde meer dan 175.000 hits. Minder goed nieuws was dat daardoor de Iraanse overheid werd gealarmeerd en onmiddellijk overging tot actie. Het zestal werd afgelopen maandag opgepakt. Diezelfde avond al verschenen ze in het nieuws op de staatszender. Met de rug naar de camera, de vrouwen met hoofddoek deze keer, 'bekenden' ze hun misdaad en verklaarden ze dat ze in de val waren gelokt. Intussen sprak de politiechef van Teheran, Hossein Sajedinia, over een "vulgaire clip die de openbare kuisheid schade had toegebracht".

In de hele wereld werd de aanhouding scherp bekritiseerd, en ook Pharrell Williams zelf reageerde. "Het is bijzonder triest dat deze jongeren werden aangehouden omdat ze geluk probeerden te verspreiden", verklaarde hij op zijn Facebookpagina.

De makers werden inmiddels wel vrijgelaten.

Cannes

De arrestaties illustreren dat de nieuwe wind die in Iran waait sinds de verkiezing vorig jaar van de gematigd conservatieve president Hassan Rouhani voorlopig enkel voelbaar is in de relatie tussen Iran en het Westen. Verwacht wordt dat, dankzij Rouhani's minder confronterende houding, in juni een akkoord gesloten kan worden over het Iraanse kernprogramma.

In Iran zelf is er wel opluchting dat de internationale sancties versoepeld zijn, maar blijft de sharia - de islamitische wetgeving - van kracht en wordt vooralsnog alles wat als niet-islamitisch wordt beschouwd, verbannen.

In de Iraanse maatschappij is Rouhani's macht immers beperkt en heeft opperste leider Ali Khamenei, een man van de harde lijn, zowat alle touwtjes in handen. Jongeren die af willen van die religieuze overheersing, botsen tegen een muur en moeten het doen met clandestiene privéfeestjes om naar popmuziek te luisteren.

De conservatieve houding van het regime tegenover de westerse cultuur was afgelopen weekend ook merkbaar in Cannes, toen Leila Hatami, zowat de grootste filmster van Iran, een kus op de wang kreeg van Gilles Jacob, de voorzitter van het filmfestival. Onmiddellijk volgde een reactie van de Iraanse viceminister van Cultuur, die de kus "in strijd met de religieuze waarden" noemde.

De Jonge Journalistenclub, een conservatieve staatsorganisatie, vond dan weer dat Hatami nooit de hand had mogen schudden van Jacob. "Onconventioneel en ongepast", liet de club weten. En bovendien, zo klonk het, was de neklijn van Hatami (die een sjaaltje droeg en een hoog gesloten blouse) veel te laag uitgesneden.