Ingreep van de staat in de banken ter discussie

Worden we belazerd door onze bank?

De arrogantie van de financiële sector is op zijn minst stuitend te noemen. Terwijl de rente op uw spaarboekje almaar daalt, gaat het met de inflatie de andere kant op. U verliest netto aan koopkracht door uw geld te parkeren op een klassiek spaarboekje. De achterliggende analyse voor de dalende rentetarieven is ironisch. De banken kunnen vandaag spotgoedkoop geld lenen bij de Europese Centrale Bank (ECB). De ECB speelt zo een makkelijk en goedkoop tankstation voor die banken, die in normale omstandigheden het spaargeld van u en mij gebruiken als smeermiddel in de kredietverlening. Daar halen ze nu hun neus voor op. De ECB wil op die manier het economische systeem opkrikken. Een crisis die de banken nota bene zelf veroorzaakten en die de overheden opzadelde met ontsporende begrotingen en een schuldenlast waardoor de consument de bankencrisis nog een keertje mag betalen. En intussen blijft de rente op het hypothecair krediet wél op zijn normale hoogte. Ook de kredietverlening aan bedrijven hinkt achterop. Febelfin, de federatie van de Belgische financiële sector, ontkent dit met cijfers. Het totale uitstaande bedrag van ondernemerskredieten staat met ruim 130 miljard euro op een recordhoogte. Maar achter die cijfers zit een afkoeling verborgen: het aantal verstrekte kredieten (- 6,1%) en het volume

(- 14,6%) daalt. Er werd dus meer krediet verleend aan minder ondernemingen. Dat bleek al uit een onderzoek van de Nationale Bank en werd bevestigd door een rondvraag van de zelfstandigenorganisatie Unizo. De banken spelen dus veel minder hun maatschappelijke rol.

Wat zijn de politieke antwoorden?

Dat is ook de politiek niet ontgaan. De voorbije dagen werden we overstelpt met ideeën om de rente op de spaarboekjes en de kredietverschaffing te verbeteren. Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) deed dat op een eerder zalvende manier door de banken op hun verantwoordelijkheidszin te wijzen. Eerder al had ook Johan Vande Lanotte (sp.a) de piste van de volksleningen gelanceerd, waarbij de overheid de katalysator is. En daarmee ook de banken beconcurreert, iets minder zalvend dus. En toen kwam Meyrem Almaci (Groen!) met in haar kielzog Laurette Onkelinx (PS). Beiden willen een speciaal soort spaarboekje naar Frans model. Almaci wil een 'groen' spaarboekje, Onkelinx een 'goed' spaarboekje. Bij het groene spaarboekje bepaalt de overheid de rente (denkpiste 2,5 procent) en wordt het spaargeld ingezet op groene en duurzame investeringen. Bij het goede spaarboekje wordt eveneens een vaste rente gehanteerd, maar bepaalt de overheid wie van de banken dat geld mag ontlenen, tegen welke rente (hoger dan de klassieke rente) en voor welk doel. In Frankrijk bestaan reeds 'gereglementeerde spaarrekeningen', waarvan de rente door de overheid is vastgelegd (van 2,25 tot 2,75 procent)

Moet de overheid bankier spelen?

Critici hekelen het marktontregelende effect van overheidsoptreden. In plaats van zelf bankier te spelen kan de overheid beter via fiscaal gunstige maatregelen de consument en bedrijven ondersteunen. Overigens, de rente op de jongste staatsobligaties uitgegeven door diezelfde overheid was ook niet bepaald om over naar huis te schrijven. De politiek als bankier is dus misschien evenzeer te wantrouwen. Door de politieke verklaringen is de druk wel toegenomen. Febelfin voelt de bui al hangen en wil nu de piste onderzoeken van de zogenaamde retail-obligaties voor de langetermijnfinanciering van maatschappelijke projecten, zoals de bouw van ziekenhuizen of scholen. Via dergelijke retail-obligaties zouden particuliere en kleine beleggers kunnen worden benaderd, omdat het verhandelbare bedrag een stuk lager ligt, rond de 1.000 euro, terwijl dit voor institutionele uitgiftes snel minimaal 50.000 euro bedraagt. Ook een stimulans als de Arkimedes-regeling in Vlaanderen is misschien een valabel alternatief. Via fondsen waarin burgers kunnen beleggen, wordt kapitaal verstrekt aan bedrijven. Tal van startende bedrijven hebben zo een kapitaal weten te bemachtigen. De burger als bankier doet het niet zoveel slechter dan de echte bankier