'Stroompanne heeft grote impact op samenleving'
Naast de operationele problemen voor stroombeheerders heb je bij een black-out ook een grote socio-economische impact. Om op dat niveau de schade zoveel mogelijk te beperken, sleutelt Binnenlandse Zaken aan een noodplan. Probleem: we zijn afhankelijk van technologie die op elektriciteit draait.
Elektriciteit is zo'n vanzelfsprekend gegeven in ons dagelijkse leven dat weinigen erbij stilstaan wat er allemaal gaat haperen wanneer de stroom uitvalt. Niet alleen de verwarming en het licht sputtert. Op het crisiscentrum van de FOD Binnen-landse Zaken loopt een project om de impact op de samenleving in kaart te brengen. En dat is geen overbodige luxe. Dat zegt expert Pieter Wynant, die zijn bevindingen kwam voorstellen op de studiedag 'Een elektrische black-out: waarom, hoe en nadien?' aan de ULB.
"Uit eerder onderzoek is gebleken dat een stroompanne in ons land belangrijke risico's inhoudt. De impact zou zwaar zijn. Wij houden ons bezig met crisismanagement, met acute noodsituaties. Maar uit de studie bleek dat het zinvol zou zijn om na te gaan wie wel en wie niet goed is voorbereid op een stroompanne en die voorbereidingen in gang te steken. We onderzoeken, op basis van een scenario met een stroompanne die 24 uur duurt, in welke mate iedere sector preventieve maatregelen heeft voorzien en wat de zwakke plekken zijn. Net zoals voor kernrampen moet je dan een noodplan voorzien. Want ook al is zo'n ramp uiterst uitzonderlijk, als het zover is, kunnen de gevolgen zeer ver reiken."
Een van de aspecten die Wynant benadrukt is dat de overheid op geen enkele manier in staat is zelf de stroomvoorziening op te trekken. "Het is belangrijk dat de burgers dat weten. Wij kunnen enkel de socio-economische gevolgen proberen te beperken. Maar het is moeilijk, want in dit soort crisissen spelen verschillende elementen die aan elkaar vasthangen."
Zo is het meest hachelijke punt de ICT. Wynant: "Ongelofelijk veel zaken in onze maatschappij en ook in crisiscommunicatie en crisishulpverlening worden vandaag volledig via computers gestuurd. Maar zonder stroom lukt dat niet. We zijn nog aan het uitzoeken hoe we dat kunnen omzeilen. Noodgeneratoren voorzien en ook de burger informeren dat de radio, en zeker de autoradio, de beste opties zijn om geïnformeerd te blijven zijn hier belangrijk. Van VRT en RTBF weten we dat zij bij een panne kunnen blijven uitzenden."
Zowel op nationaal, provinciaal als gemeentelijk niveau moeten verschillende betrokken spelers klaarstaan om de dringendste problemen zelf op te lossen. Het gaat onder andere om verstoord luchtverkeer, wegverkeer en medische hulp, het uitvallen van verwarming en andere basisbehoeften in rusthuizen, verstoord bankverkeer, het uitvallen van beveiliging in gevangenissen, problemen in de landbouw, meer risico op diefstal en sociale onrust door de verminderde veiligheidscontrole, brand door het gebruik van kaarsen, mensen die in liften vastzitten en het uitvallen van de watertoevoer omdat de pompen niet meer werken.
Wynant: "Het komt erop neer om met de betrokkenen de meest problematische situaties aan te pakken. Want alles oplossen is onmogelijk. Per sector gaan we na wat de opeenvolgende problemen in de tijd kunnen zijn. Een van de eerste kwesties zijn mensen die vastzitten in liften en chaos in het verkeer, omdat de signalisatie niet meer werkt en het openbaar vervoer stokt. De politie is dan aan zet.
"Ziekenhuizen kunnen wel een tijd verder omdat ze verplicht een noodgenerator hebben, maar rusthuizen hebben er vaak geen. Misschien moeten ze dat overwegen? De landbouw moet nagaan of ze noodsystemen voor koeling heeft, anders zouden er massaal veel kuikens of andere dieren sterven. Op lokaal niveau moet er een systeem zijn om zwakkere mensen te bereiken. Zij hebben soms medicatie nodig, maar als die op is en ze kunnen niemand meer bereiken heeft dat zware gevolgen."
Minder zware problemen verwacht Wynant in de financiële sector. "Het zal een tijd niet mogelijk zijn om geld af te halen of met een bankkaart te betalen, maar we hebben vastgesteld dat deze sector zeer goed uitgezocht heeft hoe ze ervoor kan zorgen dat alles blijft draaien."
Ondanks de inschatting dat veel zou mislopen zegt Wynant ten slotte ook nog: "Voor de gewone burger komt zo'n black-out in het beste geval neer op een aantal uren of dagen aan de slag moeten met kaarsen en een extra trui, en na een uur of drie geen gsm-verkeer meer."
Tegen eind dit jaar zou het project af moeten zijn en kan het ter goedkeuring naar de beleidsmakers.