Ook de dokter kan bankroet gaan

Een dokter zonder dak boven zijn hoofd. Dat lijkt onrealistisch, maar is het volgens Mediquality niet. In het medisch vakblad getuigde eerder deze maand een jonge specialist anoniem over zijn financiële problemen. Die begonnen voor de dertiger met een scheiding. Zijn vrouw wilde de woning houden. “Maar het werd veel te laag geschat, en terwijl mijn deel in de hypotheek onredelijk hoog bleef, kreeg ik amper een derde van de oorspronkelijk geschatte marktwaarde.”

Nadat zijn ex bewarend beslag liet leggen op zijn rekeningen, kon de specialist uiteindelijk nergens meer terecht: niet in zijn vakantiehuis, niet bij vrienden. Hij sliep uit noodzaak in de kamer voor de arts van wacht of in zijn wagen. “Mijn enige angst was dat een collega of een verpleegster me zou aantreffen.”

De man stelt het intussen weer beter, maar blijkt niet de enige in zijn beroepsgroep met het water aan de lippen. Ook vakblad De Specialist publiceerde onlangs een artikel over de soms niet te overziene schuldenberg van meneer en mevrouw doktoor. “De Orde volgt minstens 115 dossiers op van artsen met ernstige financiële problemen”, weet het. Op een totaal van zo’n 40.000 actieve artsen in ons land, is dat een kleine groep. 

Marc Moens, voorzitter van de Belgische Vereniging van Artsensyndicaten BVAS, vindt de verhalen niettemin van belang. “Ze tonen mee aan dat het beeld van de arts met een Ferrari voor zijn villa met zwembad al lang niet meer klopt.” 

Propere lei

Pas sinds mei vorig jaar kunnen artsen in ons land failliet worden verklaard. Toen trad het nieuwe insolventierecht in werking, dat ook toelaat dat vrije beroepers de boeken toedoen. De Morgen vroeg cijfers op bij Statbel en ontdekte zo dat er in 2018 in totaal 42 praktijken in faling gingen. Het gaat om 13 huisartsen-, 15 specialisten- en 14 tandartsenpraktijken. Die aantallen zijn, op een totaal van bijna 10.000 faillissementen in België, erg bescheiden.

Het was minister van Justitie Koen Geens (CD&V) die ervoor zorgde dat dit soort faillissementen in de statistieken worden opgenomen. Voor mei konden vrije beroepers juridisch niet failliet gaan. Een schuldeiser kon daardoor niet alleen aanspraak maken op alle inkomsten van een arts uit zijn failliete praktijk, maar ook uit de nieuwe praktijk die hij wilde opstarten. Door het uitgebreide insolventierecht is hij beter beschermd en kan hij met een propere lei herbeginnen. 

Toch blijven failliete artsen zeldzaam, weet Filip Dewallens, professor gezondheidsrecht (KU Leuven/UAntwerpen) en advocaat. “Er is heel weinig verpaupering in de medische sector, omdat de gemiddelde investeringskost laag is. Een faillissement komt vooral door zaken uit de privésfeer, zoals een echtscheiding.”

Ook plotse ziekte wordt in de sector aangehaald als mogelijke oorzaak, net als zich te weinig verzekeren of de administratie te lang verwaarlozen.

In de loop van zijn carrière kwam Marc Moens van BVAS enkele collega’s tegen met het water aan de lippen. “Ik denk dan vooral aan gynaecologen, chirurgen en radiologen, die op hun dertigste, na jaren specialiseren, op de arbeidsmarkt belanden en daar geen job vinden.” Zulke specialisten komen volgens hem in een lastige situatie terecht. “Ze kunnen moeilijk mensen in hun achterkeuken op een operatietafel leggen. Ook een eigen praktijk heb je niet van de ene op de andere dag opgericht.”

Hij geeft toe dat specialisten een brede basis hebben, waarmee ze ook pakweg een meer administratieve job kunnen uitvoeren. Als ze geen job vinden, kunnen ze ook beslissen om zich te herscholen. “Ik ken twee radiologen die nu aan het studeren zijn voor huisarts omdat ze nergens aan de bak komen. Maar die mensen zijn nog eens drie jaar kwijt.”

OCMW

Artsen met schulden kunnen bij verschillende organisaties aankloppen. In Brussel en Waals-Brabant is er de Professionele en sociale commissie of CPS. Daar gaat een sociaal werker onder andere mee naar schuldeisers, om bijvoorbeeld een betalingsspreiding te bepleiten. Aan Nederlandstalige kant is er Arts in nood. “Wij richten ons in de eerste plaats tot artsen met psychologische problemen”, zegt coördinator Koen Matton. “Maar af en toe gebeurt het dat ook financiële problemen ter sprake komen.”

In sommige gevallen gaan de coaches dan mee de kostenposten analyseren, schuldbemiddeling opstarten of mee naar het OCMW voor een leefloon. “Het is uitzonderlijk, maar het gebeurt wel”, zegt Matton.

Als er financiële problemen ontstaan, dan blijven die ook vaak onder de radar, zo getuigt de anonieme specialist in Mediquality. “Voor de buitenwereld was ik nog altijd een succesvolle arts. Ik zorgde ervoor dat ik er altijd netjes bijliep en dat mijn auto keurig gepoetst was. Het was natuurlijk ook niet iets waarmee ik te koop liep.”

De man kon na een dakloze periode van twee maanden in een nieuwbouwflat terecht. Hij blikt met een dubbel gevoel terug. “Ik vond het niet prettig, maar het heeft me ook met beide voeten op de grond gezet. Ik ben dingen gaan relativeren. Ik heb begrip gekregen voor patiënten die zeggen dat ze het financieel moeilijk hebben.”