Direct naar artikelinhoud

‘Melk lozen absurd? Met verlies produceren is nog absurder’

De Boerenbond keurt hun manier van actievoeren af. ‘Dit is ethisch onverantwoord. Etenswaren weggooien doe je niet’, klonk het afgelopen weekend, nadat Waalse melkveehouders 400.000 liter melk loosden op de velden en gratis uitdeelden op de zondagsmarkten. Maar de melkboeren zijn ten einde raad. Met de dumpingprijzen die ze voor hun melk krijgen, kunnen ze zelfs de productiekosten niet meer betalen. ‘Al een jaar leef ik op mijn spaargeld’, bekent melkboer Sébastien Demoitié, een van de gangmakers van het Waalse protest. ‘Ik weet niet of ik nog veel langer het hoofd boven water houd.’

Op de boerderij van Sébastien Demoitié in Ouffet bij Hoei is de melk sinds vorige week dinsdag niet meer opgehaald. De 90 koeien van Demoitié produceren zo’n 2.000 liter per dag. Dat is 14.000 liter die in het rioolputje verdween. Gingen eveneens down the drain: 4.620 euro aan productiekosten. Niet alle melk was bestemd voor het rioolputje: een deel ervan loosde Demoitié op de Waalse velden, als protest tegen het Europese melkquotum. Ook morgen, woensdag, trekt Demoitié met 250 collega’s en een volle citerne richting Ciney om de lokale akkers te besproeien. Drie miljoen liter, de volledige Waalse dagproductie, zal er worden uitgekieperd.“Wij doen dat niet met plezier”, zegt Demoitié. “Eerlijk gezegd ben ik beschaamd dat ik melk moet weggooien. Maar de omstandigheden hebben ons tot dit soort maatregelen gebracht. Wij worden bijna gedwongen absurde acties te ondernemen om gehoord te worden.” Moeder Brigitte valt haar zoon bij. “Het heeft geen zin in Brussel mensen te ambeteren met tractoren”, zegt ze stellig. “Er zijn veelzeggender protesten nodig.”

Vrije val

Stellen dat de actiebereidheid ten huize Demoitié groot is, is een understatement. Hier, in de woonkamer van een oude, uit natuursteen opgetrokken vierkantshoeve aan de rand van de Condroz, bevindt zich één van de haarden van het hardnekkige Waalse verzet tegen de Europese prijsafspraken. Geen blinde betogingswoede maar nuchter boerenverstand, ontleend aan de miserie van alledag. Daaraan gekoppeld: weloverwogen argumenten, een oplossing voor het probleem en de wil om die door te drijven. “Kort gezegd willen we het systeem van het melkquotum vervangen”, legt Sébastien Demoitié uit. “Nu legt Europa de boeren op hoeveel ze mogen produceren, om overproductie tegen te gaan. Wij willen dat vervangen door een systeem van vraag en aanbod. Zo wordt alleen geproduceerd wat nodig is. Aangezien Europa het melkquotum beheert, is het ook Europa dat voor de kosten opdraait bij overproductie. Dat wil zeggen dat er geld moet worden besteed aan opslag en export van de melk. Het teveel aan melk komt doorgaans terecht in Afrikaanse landen, waardoor de zo al broze lokale markten helemaal worden vernietigd.”Een melkquotum betekent ook een vaste prijs voor de melk, en daar wringt pas echt het schoentje. De melkprijs is al jaren in vrije val. “Vandaag krijgen wij 20 cent per liter”, zegt Demoitié. “Terwijl het ons 33 cent per liter kost om de melk alleen nog maar te produceren. Voeding voor de koeien, mazout om de stallen te verwarmen en om onze landbouwmachines te laten draaien, enzovoort. Dan tel ik het loon van de boer niet mee. Wij verliezen elke dag.”Wanneer Demoitié ‘wij’ zegt, bedoelt hij dat op twee manieren. Enerzijds spreekt hij voor de boeren, maar in de eerste plaats heeft hij het over het familiebedrijf. Enkele jaren geleden nam Sébastien samen met zijn broer Vincent het melkveebedrijf van zijn vader over. De jonge dertigers legden daar een pak geld voor neer. In 2006 werd de boerderij volledig vernieuwd, volledig conform de Europese wetgeving. Er kwamen twee nieuwe houten stallen en een moderne melkerij.“Wij leven al een jaar op onze reserves”, zucht Sébastien. “Het is zelfs zo ver gekomen dat het geld dat wij onze ouders gaven voor de overname moeten aanspreken om te kunnen overleven.” Moeder Brigitte schudt het hoofd. Heel haar leven al zit ze in de melkvee-industrie. Maar zo erg heeft ze het nog nooit geweten. “We zitten diep. Heel diep.”Vincent, die het gesprek al die tijd zwijgzaam heeft gevolgd, mengt zich plots. “En dan vraagt de Europese Commissie ons de productie met één procent op te drijven.” De boer in blauwe overall heft zijn armen in de lucht. “Dat is toch totaal niet te begrijpen?” Tegen 2015 wil Europa het melkquotum vervangen door een nieuw, marktregulerend mechanisme. In de aanloop naar de deadline heeft de Commissie beslist het melkquotum stelselmatig te verruimen, wat opnieuw tot meer aanbod en een nog lagere prijs leidt.“Wij hebben nog geluk”, zegt Marie-Hélène, de vrouw van Vincent. “Dit is een familiebedrijf. Er zijn veel jonge boeren die een bedrijf van een ‘vreemde’ hebben overgekocht en die het op hun eentje niet meer gerooid krijgen.” Sébastien knikt. “De mensen die nu stoppen, zaten al een tijdje op een wankele koord. Ze krijgen amper hun elektriciteit en hun mazout betaald. Aan hun sociale bijdragen zijn ze al langer niet meer toegekomen.”Of Sébastien het hoofd nog lang boven water kan houden, weet hij niet. “Ik zit nog niet op de wankele koord”, zegt hij. “Maar het is uitkijken. Naar de winkel gaan doen we niet zo vaak meer. We doen het met de producten van de boerderij. De enigen die kunnen overleven, zijn de echt grote boerderijen. Groter dan de onze.”

Individualisten

Toch is het momentum voor ingrijpende maatregelen nooit dwingender geweest. “Het is nu dat er iets moet veranderen. Straks zijn er geen melkboeren meer”, aldus Sébastien, die een ingebeelde strop aantrekt. “Men zegt dat melk lozen absurd is, maar met verlies produceren is nog absurder. Het water staat bij iedereen tot de lippen. Ik hoor nu dat het protest ook in Vlaanderen groeit.” “Boeren zijn doorgaans individualisten”, zegt Sébastien. “Maar hier trekt iedereen aan hetzelfde zeel. Het is alleen jammer dat het zo ver is moeten komen. Toen we ons melkoverschot zijn gaan lozen op de velden, heb ik mensen zien wenen. Van verdriet, maar ook uit opstandigheid. We staan echt aan het einde van ons verhaal. Dat u alstublieft die boodschap meeneemt naar Vlaanderen.”