Audrey Hepburn miscast in B-romans

Roman.

Is het toeval dat er opeens twee romans over Audrey Hepburn zijn verschenen? Zou ze een dezer dagen 100 zijn geworden? Nee, ze is op 4 mei 1929 geboren. Ze zou dus 88 geworden zijn. Is ze dan misschien precies 50 jaar geleden gestorven? Ook niet, ze is op 20 januari 1993 overleden, dat is 24 jaar geleden. Stom toeval dus, die gelijktijdige verschijning van Audrey & Anne ('Het verhaal dat nooit eerder werd verteld') door Jolien Janzing en Het geheim van Audrey H. door Miriam Guensberg ('Een liefdevolle, prikkelende vertelling over de last van een besmet verleden').

Nog wonderlijker: in beide verhalen staan de zware, zwarte oorlogsjaren van de jonge Audrey Hepburn en, meer nog, van haar moeder centraal. Daar zijn pittige boeken over te schrijven. Ik heb beide boeken met belangstelling gelezen, omdat ik als levenslange fan alles over Audrey Hepburn gretig verslind, en ik haar oorlogsgeschiedenis niet tot in de details kende. En hoewel ik die details in beide boeken royaal kreeg opgediend en de feiten mij accuraat leken, had ik over die oorlogsjaren toch liever één goed gedocumenteerd verhaal gelezen zonder al te veel fantasieën eromheen, zoals in deze beide boeken jammer genoeg is gebeurd.

De echte geschiedenis biedt stof genoeg. Om te beginnen het verhaal van de adellijke Nederlandse moeder, baronesse Ella van Heemstra, die beneden haar stand trouwt met de Engelsman Joseph Ruston, een dochter met hem krijgt en al snel na de geboorte van het kind door deze nietsnut en non-valeur wordt verlaten. Voor het uitbreken van de oorlog dweept het echtpaar vol overtuiging met Hitler en diens fascistische gedachtegoed en geestverwanten.

Na het verlaten van de echtelijke woning sluit de fanatieke anticommunist en antisemiet papa Ruston zich in de oorlog aan bij de Engelse fascistische beweging van Oswald Mosley. Mama Van Heemstra knoopt intussen, als verlaten vrouw in Arnhem, tijdens de bezetting relaties aan met Duitse officieren - het is voor een verwende, adellijke dame tenslotte niet gemakkelijk om met drie kinderen (twee zonen uit een eerder huwelijk) de oorlog door te komen. Met hulp van haar dubieuze contacten lukt dat aanvankelijk aardig, tot die hulp de familie ook niet meer vrijwaart van honger en oorlogsgeweld.

Ella wordt verguisd om haar Duitse sympathieën, ook door haar naaste familie die anti-Duits is, zeker nadat een oom als gijzelaar is vermoord (Audrey zou als recalcitrante puber tegen de zin van haar moeder nog weleens een verzetskrantje in haar sokken verstopt hebben, maar aan de juistheid van die feiten wordt getwijfeld. Ze treedt wel als beginnende balletdanseres in huiskamers op.)

Na de oorlog verlaten moeder Ella en dochter Audrey - inmiddels heet ze Hepburn - het verwoeste Arnhem en proberen ze in Londen een nieuw bestaan op te bouwen. Ella met baantjes, haar dochter zet haar ambities als danseres voort, maar gaat pas geld verdienen als fotomodel en beginnend actrice. De rest is history.

Dat zijn zo'n beetje de feiten.

Een slechte truc

Nu de romans.

Het geheim van Audrey H. ('een deels op historische feiten gebaseerde psychologische roman'), vertelt van een brandende puberliefde die Wolf, nu een oude ex-psychiater, in de oorlog in Arnhem koesterde voor Audrey Hepburn. De andere roman, Audrey & Anne, laat het leven van Audrey Hepburn parallel lopen aan dat van Anne Frank. Twee jonge meisjes die weliswaar even oud waren, en allebei vanuit het buitenland naar Nederland vluchtten/emigreerden en daar de oorlogsjaren doorbrachten, maar wier levens dramatisch verschilden. Audrey, meisje van goeden huize dat de hele oorlog door naar school en dansles ging en vrij was, en Anne, opgesloten in het Achterhuis met de bekende afloop.

In beide gevallen worden geforceerde toeren uitgehaald om de feiten op te kloppen tot een lekker verhaal. Het geheim van Audrey H. zet daarvoor de pathetiek van een jongensdagboek in, met veel romantische overdrijvingen en psychologische saus, maar een meeslepend verhaal wil het niet worden. De gezwollen taal en de verzinsels staan ontroering in de weg.

Audrey & Anne begint met een bezoek van Otto Frank aan de actrice Audrey Hepburn met de vraag of zij de rol van Anne in de verfilming zou willen spelen. Dan ontrollen zich de oorlogsverhalen van Audrey en Anne (en hun moeders), waarna, in het laatste hoofdstuk, Audrey besluit dat ze de rol van Anne niet kan spelen, gezien het oorlogsverleden van haar ouders. Uiteraard wordt dit in de roman gedetailleerd uit de doeken gedaan.

Het parallel beschrijven van twee iconen uit de vorige eeuw, Audrey Hepburn en Anne Frank, heeft mij geërgerd. Ik vind het iets van een slechte truc hebben, want in feite is hun enige overeenkomst hun leeftijd en de tijd waarin beiden de oorlog moesten meemaken. Audrey Hepburn heeft ooit weleens gezegd dat Het dagboek van Anne Frank haar inspireerde (wie niet?), maar mag je op grond daarvan twee totaal tegenovergestelde oorlogsverhalen aan elkaar knopen?

Ik vond het onaangenaam om te lezen. In één zin in het laatste hoofdstuk zit eigenlijk de ongepastheid van de hele opzet. Audrey neemt de rol niet aan, want (...) 'ze kon onmogelijk terug naar het Nederland uit de oorlogstijd, terug naar de pijn. Annes kamertje in het Achterhuis voelde als het souterrain in Velp (...)'.

Annes kamertje was een heel ander kamertje dan het onderkomen van de Hepburns, om van de afloop nog maar te zwijgen.

Audrey Hepburn is nogal zwijgzaam geweest over de oorlogsjaren. Misschien uit schaamte, misschien heeft ze met haar werk voor Unicef iets goed willen maken wat zij zelf nooit fout heeft gedaan. In elk geval had haar verhaal lezenswaardiger boeken verdiend.