Van staatsbelang in Japan: SMAP split
Zo onbekend als ze in de rest van de wereld zijn, zo groot zijn de jongens van SMAP in Japan. En nu staat het Onvoorstelbare te gebeuren: de boyband gaat na een kwarteeuw uit elkaar, nu de jongste 40 wordt. Japan heeft het even niet meer.
Eeuwige roem in Japan verwierf SMAP (spreek uit: sumappu) met 'Sekai ni Hitotsu Dake no Hana' uit 2003. Het lied is een pleidooi om jezelf niet met anderen te vergelijken, dat doen de bloemen in de kiosk immers ook niet. Grote bloemen, kleine bloemen en geen twee zijn er hetzelfde, zingen de mannen van SMAP. Allemaal fier rechtop in hun emmer. Je hoeft niet nummer één te worden, zingt SMAP. Dat is wel wat met dit nummer gebeurde. In 2003 werden tweeënhalf miljoen exemplaren verkocht. Toen SMAP in januari uit elkaar leek te vallen, kochten fans zoveel exemplaren van 'Sekai...' dat het nummer opnieuw op één in de hitlijsten kwam.
Miljoenen Japanners hopen dat het niet zal doorgaan, de burgemeester van Tokio is verdrietig, de minister van Economische Zaken vreest dat het gevolgen zal hebben voor het imago van het land en eerste minister Shinzo Abe ontkende het nieuws. Toch gaat het gebeuren. SMAP, Japans beroemdste boyband, geeft er na een kwarteeuw de brui aan.
Het land is in rouw gedompeld. "Dit laten we niet gebeuren", schreef een fan op een van de vele onlinepetities die werden gelanceerd. "Als ze uit elkaar gaan, is het afgelopen met Japan."
Masahiro Nakai, Takuya Kimura, Goro Inagaki, Tsuyoshi Kusanagi en Shingo Katori - toen ze begonnen, deed ook Katsuyuki Mori mee, maar die besloot later autocoureur te worden - zijn zoiets als The Beatles van Japan.
Hun beroemdste liedje 'Sekai ni Hitotsu Dake no Hana' (De enige bloem van de wereld) is studiemateriaal op scholen, van hun albums werden 35 miljoen exemplaren verkocht. Elk jaar deden ze mee aan het Kohaku-songfestival op oudejaarsavond. Hun lied 'Arigato' (Bedankt) deed dienst als tune bij uitzendingen van de Olympische Spelen.
De naam SMAP staat voor Sports Music Assemble People, een overblijfsel van de skate-act die ze in hun begintijd hadden. SMAP is voor Japanners heel wat anders dan een binnenlandse versie van Take That, Backstreet Boys of One Direction. Een generatie Japanse tienermeisjes bereikte met hen de middelbare leeftijd, en verloor de band intussen nooit uit het oog. Het succes hangt sterk samen met SMAP × SMAP, hun tv-show die al twee decennia elke maandag hoge kijkcijfers scoort. Daarin koken, zingen, dansen en grappen ze met sterren als Justin Bieber, Madonna, Lady Gaga of Ariana Grande.
Internationale spanningen
Zelfs bij internationale spanningen wordt de band ingezet. Nadat een Chinees vrachtschip in 2010 in de Oost-Chinese zee in aanvaring kwam met een schip van de Japanse kustwacht, mocht SMAP in Tokio optreden voor de Chinese premier Wen Jiabao. Niet lang daarna werd SMAP uitgenodigd voor een zeldzaam concert in Peking.
Het jongste SMAP-lid is 39 jaar inmiddels, de oudste 44. Toch schijnt niet leeftijd, maar gedoe met elkaar en het management de reden te zijn voor de genadeklap. SMAP hoort tot de stal van Johnny & Associates, het bedrijf van Johnny Kitagawa (80), dat al veertig jaar de Japanse boybandwereld beheerst met een strak parcours van rekrutering, training - Johnny's juniors - en exploitatie. Talenten worden al voor hun tiende gescout. Wie door de selectie komt, begint als achtergrondzanger, en kan doorgroeien naar een plek in een verse boyband. Zo ontstond ook SMAP.
In Europa wordt zelden iets van SMAP vernomen. J-pop, de popmuziek van Japan, is gericht op de eigen markt en die van Zuidoost-Azië. Het repertoire bestaat overwegend uit ballads, ver weg van de hoofdstromen in de westerse popmuziek. YouTube, Instagram, Twitter of Facebook spelen amper een rol, live zingen wordt niet verwacht, de dans is weinig uitbundig. Dit alles in tegenstelling tot de meer universele K-pop uit Zuid-Korea, die getuige het succes van Gangnam Style wereldwijd begrepen wordt.
Trouw van korte duur
In Zuid-Korea, Taiwan en elders in Azië heeft SMAP wel een grote aanhang. Reden voor Hiroshige Seko, minister van Economie en Handel, om zich zorgen te maken om de gevolgen voor de Cool Japan-campagne, bedoeld om het buitenland ontvankelijk te maken voor de Japanse cultuur.
Al in januari werd het einde aangekondigd. Een actie van fans en kalmerende woorden van premier Abe wisten het onheil toen nog af te wenden. Met een diepe buiging zwoer het in het zwart geklede vijftal in de eigen tv-show trouw aan elkaar. De vrede blijkt van korte duur. Twee SMAP-leden vroegen de fans op de radio om vergeving voor deze definitieve stap. "Ik kan de juiste woorden niet vinden", zei Kimura.