Fortisbazen slijpen de messen
Tot 2007 hadden de vijf topbankiers bij Fortis de uitstraling van een wonderteam dat de wereld ging veroveren. Maar van teamgeest is allang geen sprake meer. Ze maken zich op voor een harde juridische strijd, waarbij ze elkaar de zwartepiet zullen toespelen.
Was de beurscrash van Fortis een ongeluk door een samenloop van omstandigheden, of was er sprake van doelbewust bedrog? Door de volledige topvijf in verdenking te stellen van marktmanipulatie geeft onderzoeksrechter Jeroen Burm aan dat er minstens aanwijzingen zijn voor de tweede uitleg. De zaak komt nu vrijwel zeker voor de correctionele rechtbank. Bij een veroordeling riskeren de betrokkenen een stortvloed aan schadeclaims van gedupeerde Fortisbeleggers over zich heen te krijgen.
Fortis raakte tussen april 2007 en eind september 2008 ruim 80 procent van zijn beurswaarde kwijt. De Fortistop heeft in die periode de beleggerswereld mogelijk doelbewust een rad voor de ogen gedraaid, door de peperdure overname van ABN AMRO te rooskleurig voor te stellen en de zware liquiditeitsproblemen te verdoezelen.
Vooral de zwarte beursdag 26 juni 2008 staat in de geheugens van de Fortisbeleggers gegrift. Het aandeel verloor in een dag bijna 19 procent. Liefst 5 miljard euro beleggersgeld ging in rook op, nadat de top van Fortis in de ochtend noodmaatregelen had aangekondigd.
Wie was het brein?
Het expertenteam van de Amsterdamse Ondernemingskamer maakte twee jaar terug de e-mailcommunicatie van de nacht ervoor publiek. In de nacht van 25 op 26 juni 2008 mailde voorzitter Lippens om 1u05 het naar zijn CEO Votron: "Good luck voor morgen (vandaag eigenlijk al). Weet dat ik totaal achter jou sta en achter wat beslist is, maar weet ook dat ik zelden zo bang was voor de toekomst van Fortis."
Als er sprake is van doelbewuste misleiding van beleggers, volgt automatisch vraag twee: wie was het brein daarachter? Lippens en Votron gaan bij de gedupeerde kleine Fortisbeleggers het meest over de tongen. Ze vormden tijdens de opgang van Fortis een haast onafscheidelijk duo.
Zo hecht hun band was tot in die juninacht in 2008, zo lijnrecht staan ze vandaag tegenover elkaar. Uit de uitgelekte verklaringen van Lippens aan het onderzoeksteam van Burm blijkt dat Lippens zichzelf nu voorstelt als een voorzitter die "maar oppervlakkige kennis van bankmateries" had. Waarmee hij wellicht wil zeggen: "Ik kan niet het meesterbrein zijn achter de grote risico's, want ik heb daar te weinig technische kennis voor. Het is het management met CEO Votron op kop dat verantwoordelijk is."
Votron reageerde vorige week in diverse media. Zijn verdediging gaat als volgt: "Als CEO ben ik niet meer dan een operationele uitvoerder van de bedrijfsstrategie. En die wordt door de raad van bestuur uitgetekend. En de voorzitter ervan is Maurice Lippens."
Waarop de verdedigingslijn van voorzitter Lippens kan zijn: "Akkoord, het is de raad van bestuur die beslist. Maar dan moet die raad wel kunnen beschikken over correcte informatie. En dat was niet het geval, omdat het management van Fortis - Votron, Verwilst, Mittler, Dierckx - bepaalde zaken verzweeg voor de raad van bestuur."
En zo kan het spelletje zwartepieten nog een tijd doorgaan.
Verwilst, tot dan de trouwe nummer twee van Votron, kwam pas na de zwarte junidag officieel aan de top van Fortis. Hij verving op 11 juli 2008 Votron als CEO. Verwilst had er eigenlijk geen zin in. Voorzitter Maurice Lippens, die Votron geofferd had om het beleggersprotest te sussen, kon hem toch over de streep trekken.
Rommelkredieten
Opmerkelijk is dat onderzoeksrechter Burm niet alleen de absolute bedrijfstop, maar ook ex-financieel directeur Gilbert Mittler en ex-directeur bedrijfsbankieren Filip Dierckx in verdenking stelt. Zij hadden vanuit hun functie nochtans bijna nooit de eindverantwoordelijkheid over Fortis. Maar volgens goedgeplaatste bronnen hadden zij het beste zicht op de rommelkredieten en risico's. Mittler voerde als financieel directeur ook mede het woord naar de beursanalisten. Dierckx was in de allerlaatste dagen van Fortis even CEO om de zieke Verwilst te vervangen.
Het steekt bij sommige voormalige Fortisdirecteurs dat Dierckx vandaag nog steeds aan de top van het Belgische bankwezen meedraait.
De vijf Fortistoplui kunnen een gemeenschappelijke verdediging opbouwen door nalatigheid in de schoenen te schuiven van toezichthouder CBFA, inmiddels omgedoopt tot FSMA. Jean-Paul Votron maakte in het voorjaar van 2007 nog grapjes over zijn vele telefoontjes met zijn naamgenoot, CBFA-baas Jean-Paul Servais. Maar ook die relatie is onder het vriespunt gezakt. Votron haalt vernietigend uit naar de CBFA, zo blijkt uit de uitgelekte verhoren door het team-Burm.
Dat zowel het verhoor van Lippens als Votron uitgelekt is, kan ook juridische gevolgen hebben. De betrokkenen kunnen argumenteren dat het geheim van het onderzoek geschonden is.
Om de zaak nog explosiever te maken, loopt er bij de FSMA nog steeds een eigen onderzoek tegen Fortis wegens beleggersmisleiding.