Naar het diepste punt van de planeet
Zwemmen er vissen, op de diepste plek op deze planeet? Is daar überhaupt nog leven mogelijk? In 1960 bereikten de eerste mensen 'Challenger Deep', bijna elf kilometer onder zee. Binnenkort gaat James Cameron hen achterna. Peter van Ammelrooy
Voor een man die de Titanic weer liet varen, robots uit de toekomst naar het heden liet reizen en een complete planeet uit de grond stampte, moet een afdaling naar het diepste punt op aarde een peulenschil zijn.
Maar schijn bedriegt: Titanic, The Termina- tor en de wereld van Pandora in de 3D-film Avatar schiep James Cameron met behulp van de computer. De Marianentrog daalt hij af als mens van vlees en bloed, in een stalen cocon waarin hij nauwelijks zijn kont kan keren, bungelend aan een enkele kabel.
De 57-jarige Canadese regisseur wil de wereld de eerste filmbeelden in 3D en high definition tonen van de bodem van Challenger Deep. Dat is de diepste plek op aarde, op bijna elf kilometer onder het zeeoppervlak. De Challenger Deep vormt het laagste punt in de Marianentrog, een kloof in de bodem van de Grote Oceaan waar twee aardschollen over elkaar schuiven. Camerons bestemming ligt op ruim 300 kilometer ten zuiden van het Amerikaanse eiland Guam.
Een exacte datum voor de afdaling staat nog niet vast. Ergens in de komende weken wil Cameron in zijn Deepsea Challenger stappen. De ruim zeven meter groene sigaar zou in twee uur tijd de bodem moeten bereiken. De filmer wil daar zes uur verblijven. De terugreis vergt maar een uur. Omdat stromingen roet in het eten kunnen gooien, heeft de Deepsea Challenger voor 56 uur zuurstof aan boord, naast levensmiddelen en warme kleding.
Platvissen
Cameron is niet de eerste die Challenger Deep verkent. Op 23 januari 1960 bereikten Jacques Piccard, een Zwitserse oceanograaf, en Don Walsh, een Amerikaanse vakgenoot, na een afdaling van vier uur en 48 minuten de bodem in duikboot Triëste. Ze bleven er een kleine twintig minuten, waarin ze platvissen zagen en een reep chocolade aten om hun trek te stillen. Tot hun eigen verbazing slaagden ze erin te communiceren met het moederschip: het signaal deed er zeven seconden over om het wateroppervlak te bereiken.
In drie uur en vijftien minuten kwamen Piccard en Walsh weer boven water. Sindsdien zijn er slechts twee onbemande missies geweest in de Challenger Deep, door de Japanse robot Kaiko in 1995 en de Amerikaanse diepzeesonde Nereus in 2009.
Voor Cameron is de afdaling in de Challenger Deep niet de eerste verkenning van de diepzee. Hij heeft er al 72 duiken opzitten, inclusief 33 naar het wrak van de Titanic, het cruiseschip dat volgende maand precies honderd jaar geleden op zijn eerste reis zonk na een botsing met een ijsberg.
"Ik heb er altijd van gedroomd om naar de diepste plek in de oceanen te duiken", zegt Cameron op de website van de Deepsea Challenge. "Voor mij is het een jongensdroom die uitkomt, net als de beklimming van Mount Everest." De regisseur zegt dat hij geen records wil breken, maar dat de missie wordt gedreven door wetenschappelijke nieuwsgierigheid. Hij zal ook monsters nemen van de oceaanbodmen en het water, in de hoop zo nog onbekende diepzee vissen of andere organismen mee te nemen naar de wereld boven.
Cameron is niet de enige die dit jaar in de Marianentrog afdaalt. Er staan ook missies op stapel gefinancierd door de Britse miljardair Richard Branson, door Triton Submarines in Florida en DOER Marine in San Francisco, dat onder meer geld krijgt van Google-chef Eric Schmidt. In totaal zullen zo'n zes mensen de Challenger Deep induiken. Dat is nog altijd maar de helft van de mensen die over de maan liepen.