Slaat Palmen literaire dubbelslag?
Is Connie Palmen op weg naar een dubbelslag? Met Jij zegt het stak ze gisteravond alvast de Libris Literatuurprijs op zak. Volgende maand kan ze ook nog de Fintro Literatuurprijs op haar conto schrijven.
Grote namen aan het feest, het is vaste prik bij de Libris Literatuurprijs. En ook dit keer werd van de traditie geen millimeter afgeweken. Nadat Adriaan van Dis in 2015 het ereschavot mocht beklimmen, was het gisterenavond glorieus de beurt aan Connie Palmen. Uit handen van de Nederlandse Onderwijs- en Cultuurminister Jet Bussemaker (PvdA) ontving ze in het Amsterdamse Amstel Hotel de begeerde Libris-cheque van 50.000 euro én een bronzen legpenning, terwijl de zenuwen haar door het lijf gierden. Want ook P.F. Thomèse kon met zijn vaderzoektocht in De onderwaterzwemmer uitstekende papieren voorleggen. Zo heeft de 60-jarige Palmen 21 jaar na de AKO Literatuurprijs voor De vriendschap (1995) weer een grote literatuurbekroning beet.
"Een roman waarin verlangen en gemis, liefde en dood een huiveringwekkend verbond zijn aangegaan", klonk het over Jij zegt het. Ronkende woorden, zo hoort het in een juryverslag. Maar ze echoden perfect wat eerder ook bij de vaderlandse kritiek rondgonsde over haar bewierookte roman. In Jij zegt het graaft Palmen diep in de noodlottige liefdeshistorie tussen het dichtersechtpaar Ted Hughes en Sylvia Plath.
Heiligschennis
Palmen pleegde bijna heiligschennis door in haar roman het woord te geven aan de vaak verguisde en overspelige Hughes. Werkt hij met zijn rücksichtlose gedrag de depressies en uiteindelijke zelfmoord op 11 februari 1963 van Plath niet in de hand? Of lag het allemaal net iets genuanceerder? Palmen schuwt de lyriek niet in haar monoloog van de zwaar geteisterde maar veerkrachtige dichter. "Palmen wordt niet meegesleurd door de modderstroom van roddels en clichés. Integendeel: zij heeft de liefde tussen Hughes en Plath wakker gekust", luidt het nog. "Ze spreekt zijn taal der liefde, vertelt over de prille, schitterende, verliefde tijd, maar ook over de woeste waanzin die in zijn vrouw was gekropen", aldus het juryverslag.
Nadat ze in 1991 overdonderend debuteerde met De wetten, volgde een rijke carrière met romans als Lucifer en Geheel de uwe. Ze schreef ook twee memorialen voor haar overleden geliefden: I.M. (voor Ischa Meijer) en Logboek van een onbarmhartig jaar (over Hans van Mierlo).
Palmen flirt in Jij zegt het opzichtig met de non-fictie, iets wat de jury zeer kon smaken én bij meerdere ingezonden boeken opviel. "De laatste jaren vervagen de grenzen van de roman en het is vaak niet duidelijk waar fictie begint en non-fictie ophoudt." Lezers worden steeds gulzig naar verhalen gebaseerd op ware gebeurtenissen. Connie Palmen past uitstekend in dat straatje. Maar ook zonder die overwegingen was ze huizenhoog favoriet, ook vanwege het stilistisch vertoon in haar roman.
Geen Vlamingen
Voor het eerst in twaalf jaar prijkte geen enkele Vlaamse auteur op de shortlist van de Libris Literatuurprijs, die precies evenveel vrouwen als mannen bevatte. Annelies Verbeke (met het veelbezongen Dertig dagen) en Elvis Peeters (Jacht) leken via hun longlistnominatie aanvankelijk kansrijk. De jury - met aan Vlaamse zijde Margot Vanderstraeten en onder voorzitterschap van Shell-baas Dick Benschop - schudde de kaarten behoorlijk verrassend.
Tijdens de ultieme deliberatie ging het tussen zes Nederlanders: naast Connie Palmen en P.F. Thomèse ook Alex Boogers (Alleen met de Goden), Inge Schilperoord (Muidhond), Thomas Verbogt (Als de winter voorbij is) en (de weliswaar in Antwerpen wonende) Joke van Leeuwen met de historische roman De onervarenen.
Voor La Palmen wenkt nu een mogelijke dubbelslag: ze prijkt ook nog op de shortlist van de Fintro Literatuurprijs, de voormalige Gouden Boekenuil. Of haar die stunt lukt weten we pas op 5 juni. Want ook P.F. Thomèse krijgt daar een herkansing.