Over tien jaar evenveel senioren als jongeren
Ons land vergrijst snel. Over tien jaar telt Vlaanderen evenveel 67-plussers als minderjarigen. Nog eens een kwarteeuw later zal bijna één op de drie Belgen met pensioen zijn. Wie gaat dat betalen?
De vooruitzichten van het Planbureau en de FOD Economie liegen er niet om. Waar ons land vorig jaar nog 11,2 miljoen inwoners telde, zullen dat er tegen 2030 al meer dan 12 miljoen zijn. Tegen 2060 springen we zelfs over de 13 miljoen, aldus de becijferingen. En niet alleen zullen we met steeds meer zijn, de Belgische bevolking wordt ook steeds ouder.
Terwijl we met zijn allen beslissen om minder kinderen te nemen, blijven we allemaal wel langer leven. Tegen 2060 zal daardoor liefst één op de vier Belgen ouder zijn dan 65 jaar - één op de tien zelfs ouder dan 80 jaar. Nog tot 2040, blijkt uit een nieuwe studie van bank en verzekeraar Belfius, zal de oudste bevolkingsgroep in ons land sterk toenemen. De vele honderdduizenden babyboomers die na de Tweede Wereldoorlog werden geboren, gaan immers beetje bij beetje tot die oudste bevolkingsgroep behoren.
En het is in Vlaanderen dat de vergrijzing het hardst toeslaat, stelt Belfius. Al binnen tien jaar tijd zullen er in Vlaanderen naar schatting evenveel ouderen (67-plussers) als jongeren (tot 18 jaar) wonen. In Wallonië zal dat pas over een kleine twintig jaar het geval zijn. Brussel blijft intussen relatief jong.
Extra bedden
Nu al zijn de Vlaamse gemeenten opvallend 'ouder' dan die van onze zuiderburen. De verklaring? "Die is waarschijnlijk te zoeken bij de vele migranten die in Wallonië en zeker in Brussel blijven plakken", zegt Belfius-hoofdeconoom Geert Gielens. "Vaak komen zij uit landen waar het - net zoals bij ons vroeger - gebruikelijker is om meer kinderen te krijgen."
Binnen Vlaanderen wonen er zeker aan de kust en in landelijke gebieden in verhouding veel meer oudere dan jongere mensen. "Vaak zie je dat studenten in de buurt van bijvoorbeeld Leuven of Antwerpen blijven wonen en er hun kroost opvoeden. Daar is natuurlijk ook de meeste werkgelegenheid. Zo 'compenseren' ze in die gebieden wat voor de vergrijzing", zegt Gielens. "Ouderen kiezen er dan weer voor om na hun pensioen richting kust te verhuizen - zeker als ze daar al een tweede woonst hadden." Hoewel er ook in Wallonië een paar plekjes zijn, die de voorkeur van ouderen wegdragen. "Spa bijvoorbeeld, waar het genieten is van de natuur en de kuuroorden."
En die vergrijzing zal "zonder enige twijfel" op alle bestuursniveaus een financiële impact hebben, waarschuwt Belfius. De federale overheid voelt de vergrijzing rechtstreeks in haar portefeuille voor pensioenlasten en gezondheidszorg. De gewesten en gemeenschappen staan in voor de financiering van de opvang en hulp aan gezinnen en ouderen.
Maar ook de lokale besturen blijven niet gespaard. "De OCMW's en gemeentes kijken enerzijds aan tegen grotere uitgaven, bijvoorbeeld voor de aanpassing van hun diensten, de openbare infrastructuur en de pensioenen van hun eigen ambtenaren", legt Gielens uit.
Aanmoedigen voor meer vrijwilligerswerk
Zo zijn er volgens het Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) de komende jaren 27.000 tot 45.000 extra bedden nodig in de woon-zorgcentra. "Maar tegelijk is er ook een weerslag op de middelen die binnenstromen: meer mensen met pensioen, betekent ook een lager bruto-inkomen, en dus zal ook de opbrengst van de inkomstenbelasting lager uitvallen."
Al hoeft de vergrijzing niet alleen een negatief verhaal te zijn. "Want naast onze levensverwachting, neemt ook het aantal gezonde levensjaren toe", zegt Gielens. En dat biedt weer mogelijkheden: "Senioren kunnen mee de lasten van de vergrijzing verlichten, bijvoorbeeld door hen aan te moedigen tot vrijwilligerswerk."