‘Ik zal me schaamteloos smijten’

Meer dan ooit drukken onze noorderburen Tom Lanoye aan het hart. Met zijn moederhommage Sprakeloos forceerde hij er al de poort naar het grote publiek. En onlangs viel hem ook de Henriëtte Roland Holstprijs en de Gouden Ganzenveer in de schoot. “Ja, ik word tegenwoordig echt verwend vanuit Nederland”, moet Lanoye bekennen. “Toch kwam de vraag om het Boekenweekgeschenk te schrijven als een verrassing. Laat ons zeggen dat ik het nu niet meer had verwacht.”

Het Boekenweekgeschenk is het paradepaardje van de tiendaagse Nederlandse Boekenweek, die tussen 14 en 24 maart 2012 in het teken staat van ‘vriendschap en andere ongemakken’. Sinds 1932 neemt de organiserende Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) een auteur van naam en faam onder de arm om een compleet nieuwe novelle te schrijven. Campert, Grunberg, Zwagerman en wijlen Wolkers en Mulisch, allen hapten ze ooit toe. Dit jaar was het hebbeding van de hand van Kader Abdolah. Met bijna een miljoen exemplaren is de verspreiding in Nederland massaal: wie tijdens de Boekenweek voor een bepaald bedrag boeken aanschaft, krijgt het gratis in handen. Bij ons is het niet verkrijgbaar.

Lanoye is pas de vierde Vlaming die het eervolle verzoek krijgt. “De lat zal hoog liggen”, weet Lanoye. “De laatste Vlaming die het Boekenweekgeschenk schreef, was Hugo Claus in 1989. Als ik zijn novelle De Zwaardvis wil overtreffen, zal ik diep moeten gaan.” Van de andere twee Vlaamse gegadigden Hubert Lampo in 1969 en Marnix Gijsen in 1978 las hij de geschenken nooit. “Maar ik hoorde wel dat hun boekjes veel minder waren.” (lacht)

Lanoye ziet één luxeprobleem: “Het is eigenlijk de eerste keer dat ik een novelle schrijf. Ik ga mezelf dus in het gareel moeten houden, want ik heb de neiging om te exploderen in mijn teksten.” Over het onderwerp van de novelle houdt Lanoye de kiezen op elkaar. “Ik weet waarover ze zal gaan, de begin- en eindscène zitten al in mijn hoofd. Maar het zou het genot bederven om nu al over de inhoud te praten. En ik moet ze tenslotte wel nog schrijven, hè.

Dat Lanoye meteen ook als hét uithangbord van de Nederlandse Boekenweek fungeert, schrikt hem niet af. Integendeel. “Dit is een uniek evenement in de boekenwereld, zonder vergelijking. Ik zal inderdaad een gigantische hoeveelheid lezingen moeten doen. Volgens mijn berekeningen zal ik tachtig interviews weggeven. Maar ik ga me genadeloos en schaamteloos smijten.” Tijdens de voorbije Boekenweek met als thema ‘de autobiografie’ maakte hij al een promotietournee met Sprakeloos. “Ik weet dus enigszins wat me te wachten staat. De conditie zal optimaal moeten zijn. Want ik wil me specifiek tonen als performer.” Luidop droomt hij van de kers op de taart: een monoloog van Sprakeloos in de Carré in Amsterdam. “Het zou prachtig zijn. De Stichting CPNB is het idee niet ongenegen.”

Exporteren naar Vlaanderen

Lanoye hoopt de Nederlandse Boekenweek mee te exporteren naar Vlaanderen. “Kan het Boekenweekgeschenk, dat nu enkel in Nederland verkrijgbaar is, niet voor een keer de oversteek naar Vlaanderen maken? In Nederland mag je de novelle op een zondag in de Boekenweek als treinticket gebruiken, met de Nederlandse Spoorwegen als hoofdsponsor. Het moet mogelijk zijn om dat eenmalig door te trekken tot Antwerpen, zodat men tot onze schone Middenstatie gratis kan reizen met een Lanoye in de hand?” Lanoye plant overleg over een eventueel Vlaams staartje aan de Boekenweek met Boek.be-directeur Geert Joris. Die bevestigt: “We zijn inderdaad al langer vragende partij hiervoor. En met Tom Lanoye is het uitgelezen moment aangebroken om dat te concretiseren. De nieuwe directeur van Stichting CPNB Eppo van Nispen heeft er wel oren naar. Het komt er wel op aan om onze Literaire Lente naar maart te vervroegen, dat zou mogelijkheden bieden.”

Lanoye heeft wel een project moeten afzeggen voor het Boekenweekgeschenk: een toneelstuk voor het NTGent in een regie van Jan Eelen. “Ik kon dat daar onmogelijk nog bijnemen. Jammer. Maar een boekenweekgeschenk schrijf je maar once in a lifetime.”