Europese Unie pakt 'spookvluchten' aan

Mogelijk honderden vliegtuigen doorkruisen zwaar onderbezet het Europese luchtruim. Als luchtvaartmaatschappijen te veel vluchten schrappen, verliezen ze immers start- en landingsrechten op belangrijke luchthavens. De Europese Commissie wil daarom dat 'slot'-systeem de komende maanden opschorten.

Door Kris Jacobs

ZAVENTEM l Goed voor het milieu, zou je denken, maar de lagekostenmaatschappijen zijn furieus. 'Op maat geschreven van de voormalige nationale luchtvaartmaatschappijen', aldus easyJet.

Het slotsysteem zoals dat nu bestaat, regelt start- en landingsrechten op een bepaalde dag en tijd op een bepaalde luchthaven. Maar Europa heeft ook een verordening die stelt dat je die rechten verliest als je er onvoldoende gebruik van maakt, use it or lose it. Concreet: je moet op jaarbasis 80 procent van je slot gebruiken om die te behouden.

Dat is niet zo eenvoudig in deze crisistijden. De vraag daalt, de inkomsten ook, maar als je te veel vluchten schrapt, ben je je slot kwijt. Volgens de Association of European Airlines (AEA) is er momenteel een overcapaciteit van 8 tot 10 procent. Sommige vluchten zitten nog goed vol, bij andere, bijvoorbeeld naar Londen, is dat niet meer het geval. KLM geeft bijvoorbeeld toe dat het soms onnodig vluchten uitvoert, ook al heeft het zijn capaciteit al fel teruggeschroefd. Brussels Airlines bezondigt zich naar eigen zeggen niet aan die praktijk om slots te redden.

Grote strategische waarde

Dat hoeft niet helemaal te verbazen, want het probleem stelt zich niet voor alle luchthavens even hard. Alleen de grotere luchthavens zijn onderhevig aan het systeem. "Als je bijvoorbeeld op Deurne wilt vliegen, kom je wanneer je wilt. Voor Schiphol of Zaventem moet je een slot hebben", legt David Henderson van de AEA uit. En dan nog zijn het vooral de echt grote 'megahubs' waar de slots een grote strategische waarde hebben. "Heathrow zeker, Frankfurt, Schiphol en Charles De Gaulle wellicht ook. Het punt is dat je sommige belangrijke luchthavens hebt waar het 's morgens en 's avonds druk is, maar die megahubs zitten de hele dag vol. Zeker voor Heathrow zullen luchtvaartmaatschappijen zich grote moeite getroosten om die slots te behouden."

Desnoods dus zogoed als lege vluchten de lucht in sturen. De Europese Commissie stelt daarom voor om vanaf 31 maart de use-it-or-lose-it-regeling even op te schorten. Voorlopig is het de bedoeling dat de tijdelijke maatregel geldt tot 24 oktober, maar hij zou eventueel verlengd kunnen worden tot het volgende winterseizoen.

Goed voor consument, luchtvaartmaatschappij en milieu, zo applaudisseert de AEA voor het Europese voornemen. Maar de nieuwe kapers op de kust - de low-cost carriers - zijn razend. Maatschappijen als easyJet en Ryanair zien er niets anders in dan verkapte overheidssteun en protectionisme. "Het Commissievoorstel is tegen de consumenten en slechts in het belang van een handvol zieltogende maatschappijen", fulmineert easyJet-baas Andy Harrison. "We roepen het Europese Parlement en de lidstaten op om een staaltje van wetgeving te verwerpen dat is geschreven door de onrepresentatieve club van voormalige staatsmaatschappijen. AEA telt daar onder zijn 34 leden inderdaad nogal wat erfgenamen van: Air France, Alitalia, British Airways, KLM,...

Ryanair sluit zich daarbij aan, maar is verder niet van plan er veel woorden aan vuil te maken, "omdat het geen zin heeft om een verloren strijd aan te gaan".

Henderson blijft het slotsysteem zinvol vinden. "Zeker easyJet heeft in het verleden problemen gekend om genoeg slots te bemachtigen op drukke luchthavens die ze wilden aandoen. Als deze maatregel hen echt zou verhinderen om voldoende rechten te krijgen, akkoord. Maar hier denk ik dat ze vooral klagen wegens de publiciteit. De situatie is momenteel zo erg dat alle maatschappijen eronder lijden."

Andy Harrison (easyJet):

De Europese maatregels zijn een vorm van protectionisme