Fiscaal cadeau voor wie niet wettelijk samenwoont
Feitelijk samenwonende koppels met kinderen worden fiscaal bevoordeeld. Tot die opmerkelijke conclusie komt SD Worx na een analyse van de fiscale behandeling van alleenstaanden, gehuwden en samenwonenden. De oplossing? Feitelijk samenwonenden erkennen als fiscaal gezin.
"We zitten in de 21ste eeuw maar we hebben een fiscaal systeem uit de 20ste en zelfs de 19de eeuw waar sociale onrechtvaardigheden in zitten", reageert minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) op de studie door SD Worx die zijn kabinet besteld had. Immers: wat de maatschappij als gezin beschouwt, is dat voor de fiscus niet altijd.
Feitelijk samenwonende koppels worden door de belastingen nog altijd beschouwd als alleenstaanden. Als ze kinderen hebben, worden ze fiscaal bevoordeeld ten opzichte van gezinnen waarvan de ouders gehuwd of wettelijk samenwonend zijn. Nochtans bestaat het enige verschil erin dat feitelijk samenwonenden hun woonsituatie niet bekrachtigd hebben op het gemeentehuis, en wettelijk samenwonende en gehuwde koppels wel.
Pantoffels onder bed tellen
Een voorbeeld: doordat ze als alleenstaanden beschouwd worden, besparen feitelijk samenwonende ouders met één kind jaarlijks 447,5 euro ten opzichte van gehuwde of wettelijk samenwonende koppels met één kind. Een ander fiscaal voordeel aan feitelijk samenwonen is dat de partners zelf kunnen bepalen wie het gezinshoofd is en dus de kinderen ten laste neemt. Zo kunnen ze zelf berekenen welke situatie voor hen het voordeligst is. Bij getrouwde en wettelijk samenwonende koppels is de partner met het hoogste inkomen automatisch het gezinshoofd.
Om die sociale onrechtvaardigheid weg te werken, stelt SD Worx voor om feitelijke gezinnen te erkennen als fiscaal gezin. "Behandel hen fiscaal op eenzelfde manier als gehuwde of wettelijk samenwonende koppels", zegt Bie Van Roey van SD Worx. Ze geeft wel toe dat het niet eenvoudig is om te controleren of iemand een feitelijk gezin vormt. Alleen de domicilie controleren, volstaat niet, aangezien ook vrienden of volwassen broers of zussen kunnen samenwonen. "En we gaan echt niet de pantoffels onder het bed controleren", zegt Van Overtveldt.
Ook al benadrukt SD Worx dat het fiscale voordeel van feitelijk samenwonenden enkel geldt bij de personenbelasting, toch doet hun analyse op het eerste gezicht de wenkbrauwen fronsen. Werd immers niet altijd precies het omgekeerde verkondigd, namelijk dat wettelijk samenwonenden en gehuwden beter af zijn dan feitelijk samenwonenden? Dat is op sommige vlakken ook het geval, erkent fiscaal expert Mark Delanote (UGent en Bloom Law).
Klein verschil
"Door het huwelijksquotiënt bijvoorbeeld. Daarbij gaat een deel van de beroepsinkomsten van de ene naar de andere partner waardoor die aan een lagere tarief belast worden. Ook bij allerhande belastingverminderingen, zoals de woonbonus, kan het voordelig zijn om gehuwd of wettelijk samenwonend te zijn."
Al moet je dat voordeel relativeren, voegt hij er meteen aan toe. "Wanneer beide partners een gemiddeld inkomen hebben, is er maar weinig verschil tussen wettelijk en feitelijk samenwonen. Het hangt echt van de specifieke situatie af."
SD Worx pleit voor een apart statuut voor feitelijk samenwonenden, maar Delanote is er voorstander van om hen hetzelfde statuut te geven als wettelijk samenwonenden en gehuwden. Van Overtveldt belooft dat hij werk zal maken van "grotere fiscale rechtvaardigheid" tussen de gezinsvormen, maar onderzoekt nog hoe hij dat precies zal aanpakken.