Ook ruzie zonder tax shift

Bonden en werkgevers hebben de tax shift niet nodig om het grondig oneens te zijn. Voor de gesprekken daarover wachten ze op de concrete uitwerking door de ploeg-Michel, maar dan nog liggen er heel wat explosieve dossiers op tafel. Zo buigt de Groep van Tien zich vrijdag onder meer over de pensioenhervorming, werkbaar werk en een nieuwe formule voor de uiterst belangrijke loononderhandelingen. De gesprekken die deze week starten zullen het verdere verloop van het sociale najaar bepalen.

In dat licht is de vergadering van vrijdag erg belangrijk, want opnieuw hangt de dreiging van een 'nieuwe hete herfst' in de lucht. Op 7 oktober trekken ze in Brussel de straat op voor een nieuwe nationale betoging. De socialistische vakbond ABVV aast op mogelijke bijkomende acties. Maar de tax shift pookt ook de gemoederen bij ACV verder op.

VBO-topman Pieter Timmermans stuurt een duidelijke waarschuwing uit. "De bonden moeten kiezen: ofwel komen ze op straat, ofwel komen ze naar de onderhandelingstafel." Een ultimatum wil hij niet stellen. "Maar als de bonden één ding geleerd moeten hebben het voorbije jaar, dan is het dat ze meer bereiken door te praten dan door te staken."

Wat ligt er dan allemaal op tafel? In het najaar moet de Nationale Pensioenconferentie bepalen wat zware beroepen zijn. Zij komen in aanmerking voor vervroegd pensioen. In 2005 liep bij het Generatiepact een eerdere poging op niets uit. Zowat elke beroepsgroep claimde het predicaat "zwaar". De formule is nu anders, maar dat het zal clashen, staat in de sterren geschreven.

Loonmatiging

Tegelijk willen de werkgevers het eindelijk ten gronde hebben over de wet op loonmatiging uit 1996. Die dient al bijna 20 jaar als basis voor de belangrijke tweejaarlijkse loononderhandelingen, maar is intussen gedateerd. Ook in het regeerakkoord wordt een aanpassing gevraagd.

Het uitgangspunt van de wet is dat de loonhandicap met de buurlanden moet worden weggewerkt, maar dat wordt telkens anders geïnterpreteerd door bonden en werkgevers. Kort samengevat: de bonden maken de vergelijking met de situatie in 1996, de werkgevers met de loonkloof in de realiteit. Het leidt om de twee jaar tot dezelfde felle discussie, waarmee nu eindelijk eens komaf moet worden gemaakt. Maar ook hier: een oplossing ligt lang niet binnen handbereik.

En dan is er nog 'werkbaar werk', een topprioriteit voor minister van Werk Kris Peeters (CD&V). De Waalse ABVV-topper Marc Goblet loste de voorbije dagen nog een schot voor de boeg. Hij pleitte voor arbeidsduurvermindering, wat allerminst geapprecieerd wordt door de werkgevers.

Nog dossiers? De anciënniteitsbarema's (moeten oudere werknemers automatisch meer verdienen of niet?), de tweede pensioenpijler (kunnen de groepsverzekeringen nog een vast rendement opleveren?) en de deeltijds werklozen (moeten zij actief op zoek naar een voltijdse betrekking?). Telkens levert het felle debatten op.

De sociale partners zullen vrijdag elk hun kruiwagentje van eisen leegmaken. Op basis daarvan zal een agenda worden opgesteld: welk dossier behandelen we waar en wanneer? Echt inhoudelijke beslissingen zullen er nog niet genomen worden. Die zijn voor de komende vergaderingen van de Groep van Tien, die vanaf nu zowat op maandelijkse basis zullen samenkomen.

Vrijblijvend is die agenda niet. Er moeten akkoorden gesloten worden voor het einde van het jaar, ten allerlaatste in januari, stellen de werkgevers. Anders zijn de sociale verkiezingen, die in mei 2016 worden gehouden, te dichtbij. Op dat ogenblik speelt de profileringsdrang tussen de bonden onderling op. Zij willen geen toegevingen doen om een nederlaag te vermijden. Timmermans: "Ik heb nog nooit geweten dat er in de twee à drie maanden voor sociale verkiezingen een degelijk sociaal akkoord is bereikt."

De afgelopen maanden sudderde het sociaal overleg verder, maar gezien de ingrediënten en de toegenomen druk hebben bonden en werkgevers niet veel nodig om in een snelkookpan terecht te komen. Hete herfst of niet? De onderhandelaars staan voor een loodzware taak.