Dagen Zonder Vlees (en bijna al de rest)
Alweer starten er morgen meer mensen met Dagen Zonder Vlees. Veertig dagen lang proberen zij minder dier te eten. Het milieu, weet u wel. Maar voor een groeiende groep mensen is zelfs dat niet genoeg.
Elk jaar rond de vastenperiode kiezen ze voor een uitdaging. 'Iets met duurzaamheid.' Vorig jaar was het 'ontrommelen', zegt Barbara Janssens van Netwerk Bewust Verbruiken. "Weg met overbodige spullen." Vanaf morgen gaan ze veertig dagen lang veganistisch eten. Voor het milieu, tegen dierenleed. "De nadelen van de vleesteelt vind je ook bij de zuivelproductie", zegt Sofie Vandaele. Dus hebben de vijf collega's van Netwerk Bewust Verbruiken ("twee flexitariërs, drie vegetariërs") zich ingeschreven voor Dagen Zonder Vlees. Al wordt het in hun geval Dagen Zonder Vlees, Vis, Kaas en Eieren. Nog één keer doen ze zich vandaag tegoed aan kaastaart. Daarna wordt het eiervrije chocomousse. Want een beetje vegetariër is tegenwoordig veganist.
Ze merken het aan de vragen van deelnemers, zegt Marieke Dilles van Dagen Zonder Vlees. "Vegetarisme is wat meer ingeburgerd. Deelnemers die al vegetarisch eten zeggen: ik wil nog méér doen."
De organisatie, die het duwtje in de rug verkiest boven het belerende vingertje, heeft geaarzeld om veganisme dit jaar als optie te introduceren. "Maar we denken dat er nog veel te winnen valt bij mensen die niet vertrouwd zijn met minder vlees eten. We willen het toegankelijk houden." En dat is veganisme (nog) niet: de vegetarische hamburger vind je vlot terug. Maar wie gaat er zelf cashewnoten weken om veganistische kaas van te maken?
Toch is het onvermijdelijk, meent Tobias Leenaerts. "We gaan meer plantaardig eten." Hij is de oprichter van het Ethisch Vegetarisch Alternatief (EVA) en situeert het veganisme vandaag waar de vegetariër tien jaar geleden stond. Voor het grote publiek hangt er een muf seitangeurtje aan. Maar voor gezondheidsfreaks, dierenvrienden en steeds meer bekende koppen is het veganistische leven het nieuwe ideaal.
De productie van kaas slurpt evenveel water als die van varkensvlees. En om eieren in de rekken te krijgen moeten er tien keer meer dieren dood dan voor een varken (omdat haantjes consequent geslacht worden en kippen heel snel vervangen). Dat is relatief nieuwe kennis, nooit eerder werd er met zo'n scherpe blik naar de voedingsindustrie gekeken. Maar voor de bewuste consument die nu al scharrelkipeieren koopt, kunnen deze nieuwe inzichten aan het geweten gaan knagen: hoeveel haantjes moeten er sterven voor uw spiegelei?
Het aantal Vlamingen dat vlees af en toe bewust laat staan, bedraagt een dikke 15 procent. Ruim 5 procent zegt (bijna) nooit vlees te eten. In 8 jaar tijd is de vleesconsumptie met 8 kilo per Belg gedaald. De Britten en Amerikanen - tot spijt van wie het benijdt steeds vaker de trendsetters op ons bord - hebben het veganisme al op grotere schaal omarmd.
Kentering op komst
Juichend kondigde een dierenrechtenorganisatie aan dat in 2014 de Amerikaanse voedingsindustrie 400 miljoen dieren minder heeft gedood. De roomijsproducent Ben & Jerry's lanceerde zopas vier veganistische alternatieven voor zijn bestverkopende ijs. En in Silicon Valley worden op dit moment miljoenen geinvesteerd in hoogtechnologische, veganistische start-ups zoals Beyond Meat, Impossible Food en Hampton Creek, een bedrijf dat kip helemaal uit de voedselketen wil halen. Na de lancering van de eiervrije saus 'Just Mayo' spande Unilever een proces aan tegen de naam: mayonaise móét ei bevatten, argumenteerde de grootste mayonaiseverkoper ter wereld. Na een golf negatieve kritiek werd de rechtszaak gestaakt.
Unilever bracht vorige week zijn eigen eiervrije mayo uit. Daar gaat de kentering de volgende jaren gebeuren, voorspelt Leenaerts. "Niet door de veganisten, wel bij de groeiende groep die af en toe veganistisch gaat eten. Zij zijn namelijk met veel meer. De industrie speelt hierop in en biedt meer producten aan."