Direct naar artikelinhoud

Uw stem is 2,99 euro waard

Via een nieuwe wet op de partijfinanciering geven de politieke partijen zichzelf 8,1 miljoen euro extra. Dat blijkt uit onderzoek van KU Leuven-politicologen Bart Maddens en Jef Smulders. De partijen ontkennen. Ann De Boeck

Waarom komt er een nieuwe wet?

De wet maakt deel uit van de staatshervorming. In juli vorig jaar raakten de meerderheidspartijen het eens over een hervorming van de Senaat. Dat zal in de toekomst niet langer een permanent orgaan zijn en de senatoren worden niet meer rechtstreeks verkozen.

Vooral dat laatste is belangrijk. De afschaffing van de verkiezing leidt tot een inkomensverlies voor de partijen. Zij zien hun federale dotatie dalen van ruim 20 tot 10 miljoen euro. Een zware aderlating, dus gingen zij op zoek naar een compensatie.

De tweede reden is een kritisch rapport uit 2009 van GRECO, de organisatie binnen de Raad van Europa die zich bezighoudt met de strijd tegen corruptie. Daaruit bleek dat de Belgische controle op de partijfinanciën dringend verscherpt moest worden. Het heeft enkele jaren geduurd, maar schoorvoetend zijn de partijen nu toch - gedeeltelijk - tegemoet gekomen aan de eisen.

Hoeveel verdienen de partijen vandaag?

De partijen in het federale parlement krijgen samen een dotatie van ruim 20 miljoen euro. Enerzijds is dat een vast bedrag van 175.000 euro per partij. Daarnaast gaat het om een variabel bedrag afhankelijk van het aantal stemmen. Hoe meer kiezers, hoe hoger de dotatie. Concreet verdient een partij 1,49 euro per stem, zowel bij de Kamer als Senaat. Maar aangezien er binnenkort niet meer gestemd wordt voor de Senaat, kunnen de partijen daar geen geld meer aan verdienen. Hun dotatie dreigt gehalveerd te worden tot 10 miljoen euro.

Wat verandert er binnenkort?

De partijen compenseren hun inkomstenverlies door de dotatie per stem voor de Kamer te verdubbelen. Voortaan krijgen partijen 2,99 euro per stem. Logisch, want zo blijven de dotaties onaangeroerd tegenover het oude systeem. Maar er is meer. Ondanks de hervorming zullen partijen nog altijd recht hebben op een extra dotatie als zij vertegenwoordigd zijn in de Senaat. Ze krijgen een basisbedrag van 70.000 euro en een extraatje van 1,2 euro per stem die ze hebben gehaald in de Kamer.

Politicologen Bart Maddens en Jef Smulders van de Katholieke Universiteit Leuven plukten de cijfers van de website van de Kamer en gingen aan het rekenen. Op basis van de vorige verkiezingsresultaten berekenden ze dat alle partijen samen 8,1 miljoen euro extra ontvangen. Ze krijgen voortaan 28,3 miljoen euro in plaats van 20,2 miljoen euro. De resultaten verschenen in een opiniestuk in Knack, dat dit weekend werd opgepikt door De Standaard.

Bespaart de overheid daarmee?

Ja en neen. Dankzij de hervorming van de Senaat bespaart de federale regering in principe 11,5 miljoen euro. Maar die 'winst' wordt grotendeels opgeslokt door de 8,1 miljoen euro die de regering via de Kamer aan zichzelf wil uitkeren. De Kamer neemt een aantal taken over van de Senaat, zo luidt de verklaring. "Maar als je weet dat de totale overheidssubsidiëring voor partijen, inclusief regionale niveaus, 64 miljoen euro per jaar bedraagt, dan is die besparing wel erg marginaal", aldus Maddens.

Positief is dat het wetsvoorstel een intentieverklaring bevat om nog verder te besparen op de partijfinanciering. Al is het nu al duidelijk dat de politici niet op één lijn zitten over die belofte.

Wat zeggen de politici zelf?

De meerderheidspartijen CD&V, sp.a en Open Vld ontkennen dat de politieke partijen zich verrijken door het nieuwe wetsvoorstel. Ook Groen spreekt van een besparingsmaatregel. In een mededeling zeggen de meerderheidspartijen dat ze door de hervorming van de Senaat 37 miljoen euro zullenbesparen.

"Er is absoluut geen sprake van extra geld voor de politiek. Het gaat niet over bijkomende middelen, wel over een verschuiving van middelen. Zij verschuiven van de Senaat naar de Kamer", klinkt het in de mededeling.

CD&V, sp.a en Open Vld zetten naar eigen zeggen de tering naar de nering. "Deze legislatuur zal er via federale weg in totaal 2,4 miljoen euro minder gaan naar de werking van de politieke partijen, door het niet-indexeren van de financiering in 2012, 2013 én 2014. Door de hervorming van de Senaat zal op kruissnelheid in totaal 37 miljoen euro bespaard worden en zullen er 40 politici minder zijn. Het is de eerste keer dat dit gebeurt in ons land."