Zarmina het zusje van de aarde

Het is de eerste keer dat astronomen op een planeet stuiten die zoveel gelijkenissen vertoont met de aarde. Zo zou Gliese 581 g ongeveer even groot zijn. De planeet zou voor het overgrote deel bestaan uit hard gesteente en is het er niet te warm of te koud om de aanwezigheid van vloeibaar water mogelijk te maken. Het is bovendien niet uitgesloten dat de planeet ook over een geschikte atmo-sfeer beschikt.

Terminatorzone

Gliese 581 g is genoemd naar de zon waarrond ze cirkelt: Gliese 581, een ster in het sterrenbeeld Weegschaal. De ster is te zwak om met een gewone telescoop waar te nemen, laat staan met het blote oog. Toch houdt een internationaal team van astronomen onder leiding van de Californische wetenschapper Steven Vogt de ster en de planeten die eromheen cirkelen al elf jaar in de gaten. Enkele jaren geleden werden de zusterplaneten van Gliese 581 g al beschouwd als levensvatbaar, maar door hun afstand tot de centrale ster bleken ze steeds ofwel te warm of te koud te zijn om de aanwezigheid van leven echt plausibel te maken. Gliese 581 g is de eerste planeet die tussen de beide extremen in zweeft, in de zogenaamde ‘bewoonbare zone’.

De ontdekking zorgt voor hooggespannen verwachtingen binnen het astronomische wereldje. Ook de Belgische astrofysicus Gerard Bodifée is enthousiast. “Het is de eerste keer dat ik hoor van een planeet die zoveel gelijkenissen vertoont met onze aarde”, zegt hij. “Met de gegevens die we nu hebben, lijkt het erg plausibel dat er zich op die planeet leven kan ontwikkelen.”

Om levensvatbaar te zijn, moet een planeet echter aan heel wat voorwaarden voldoen. Zo moet de planeet een geschikte atmosfeer hebben. “De atmosfeer moet niet alleen de juiste chemische samenstelling hebben, maar ook voldoende druk genereren om vloeibaar water mogelijk te maken”, zegt Bodifée. “Als het water enkel in ijs- of gasvorm aanwezig is, wordt de kans op leven veel kleiner.”

Dat de pas ontdekte planeet zou kunnen voldoen aan de voorwaarden voor levensvatbaarheid, wil nog niet zeggen dat het op Gliese 581 g ook comfortabel toeven is. In tegenstelling tot de aarde kent Gleise 581 g naar alle waarschijnlijkheid geen dag en nacht. De sterke aantrekkingskracht van de moederster zorgt ervoor dat Gleise 581 g niet om zijn eigen as draait. De ene helft van de planeet zou dus in totale duisternis gehuld zijn, de andere is constant blootgesteld aan het zonlicht. In de ‘dagzone’ zou het 71 graden Celsius zijn, tegenover -32 voor de ‘nachtzone’. Astronomen vermoeden dat de zogenaamde terminator zone (de zone tussen ‘dag’ en ‘nacht’) de gunstigste klimaatomstandigheden biedt. Een beschermende atmosfeer zou de temperaturen nog wat kunnen milderen.

Verblind

Maar al biedt Gliese 581 g voldoende gunstige voorwaarden voor leven, dat wil nog niet zeggen dat het er ook daadwerkelijk is. “Zolang men niet meer zekerheid heeft over de fysische omstandigheden op de planeet, kan men daar geen uitspraken over doen”, verduidelijkt Bodifée. En daar wringt het schoentje. Niemand heeft de planeet immers ooit rechtstreeks in het vizier gehad. Dat Gliese 581 g leven zou kunnen herbergen, leiden de wetenschappers af uit de kennis die ze tot nu toe verzameld hebben over het heelal. Bovendien worden de telescopen ‘verblind’ door de straling van de zon, zodat nauwkeuriger onderzoek voorlopig moeilijk blijft. Ontdekker Vogt heeft echter vertrouwen in zijn ontdekking. Hij heeft de planeet alvast bedacht met een wat vlotter bekkende naam. Officieus heet ze nu Zarmina, naar Vogts vrouw.