'De strijd tegen malaria kan nog tijdens ons leven gewonnen zijn'
Mary & Martha, de nieuwe film van de Britse topscenarist Richard Curtis, wordt vanavond in Belgische première vertoond op Vitaya. Weer een romantische komedie? Niet bepaald. Het is in de eerste plaats een emotioneel wapen in de strijd tegen malaria.
De film, een coproductie van BBC en HBO, werd geregisseerd door Phillip Noyce en vertelt het verhaal van de Amerikaanse Mary (rol van Hilary Swank) en de Engelse Martha (rol van Brenda Blethyn), die samen maar elk op hun manier de strijd aanbinden tegen malaria, nadat ze allebei hun zoon aan die besmettelijke ziekte verloren hebben.
Behalve als scenarist van Blackadder, Spitting Image en Mr. Bean werd Richard Curtis (°1956) vooral bekend als schrijver van een reeks bijzonder succesrijke romantische komedies, zoals Four Weddings and a Funeral, Notting Hill, de twee Bridget Jones-films en ook nog Love Actually, waarbij hij voor het eerst ook zelf achter de camera ging staan.
Met een dergelijke reputatie én dan ook nog eens een titel als Mary & Martha lag het voor de hand om opnieuw een rom-com te verwachten. Een vooroordeel, zo blijkt, maar dat deert Richard Curtis niet: "Wat het grote publiek niet weet, is dat ik, terwijl ik al die romantische komedies aan het schrijven was, ook een tweede leven had. Ik was tegelijk bezig met het runnen van Comic Relief, een liefdadigheidsorganisatie waarvan ik, na een reis naar Ethiopië, in 1985 de medeoprichter werd. Met Comic Relief produceren we in Groot-Brittannië om de twee jaar een grote televisieshow, op de zogenaamde Red Nose Day. In die shows zitten veel komische segmenten, met stand-upcomedians, stukjes sitcom en speciale sketches. Maar daartussen zitten allerlei behoorlijk harde, kleine documentaires, waarbij het publiek wordt gevraagd om geld te storten. Over de jaren heen hebben we daarmee al zo'n 800 miljoen pond (940 miljoen euro) aan giften verzameld."
Maar Mary & Martha is geen korte documentaire. Het is een lange fictiefilm, voor het goede doel.
"Omdat ik mij zo aangesproken voelde, ook emotioneel, door de problematiek van malaria, heb ik in dit geval besloten om mijn twee leefwerelden te combineren en dus mijn ervaring als scenarist van speelfilms te gebruiken in de strijd tegen die ziekte. Bob Geldof vertelde mij ooit dat hij meer geld heeft ingezameld door gedurende 45 minuten thee te drinken met François Mitterrand dan met Band Aid en Live Aid samen. Als iemand op Red Nose Day vijf pond doneert, kan er een malarianet gekocht worden en kan iemands leven gered worden.
"Maar er is een groter verhaal. Elk jaar sterven honderdduizenden kinderen, vooral in Afrika, aan de gevolgen van deze ziekte. Met een film als Mary & Martha kunnen we het bewustzijn in verband met de strijd tegen malaria verhogen, niet alleen bij het publiek maar ook bij de politici. Want het betreft hier een echte noodsituatie. Indien het om honderdduizenden bedreigde kinderen in Europa zou gaan, dan was het benodigde geld tegen vanavond al gevonden."
Is er een specifieke reden waarom u precies de strijd tegen malaria bent aangegaan?
"Ja, omdat het op zo'n goedkope manier voorkomen kan worden. En het gaat inderdaad de goede richting uit. Toen ik het scenario schreef, was er al de scène waarin Mary naar die hoorzitting in de Amerikaanse Senaat gaat en vertelt over het miljoen kinderen dat jaarlijks sterft aan malaria. Maar toen we die scène effectief gingen draaien, moest ik haar dialoog aanpassen en nu heeft ze het over 650.000 kinderen. We zien dus wel degelijk vooruitgang en dat maakt een project als dit ook extra opwindend.
"De Amerikaanse economist Jeffrey Sachs omschreef de strijd tegen malaria ooit als the lowest hanging fruit in het kader van ontwikkelingshulp. Het is een gevecht dat vrij makkelijk gewonnen kan worden. Het heeft ook een grote symbolische waarde om mensen duidelijk te maken dat het wel degelijk een verschil maakt als we samen onze schouders onder een dergelijke campagne zetten. Het helpt om komaf te maken met die nonsens dat het allemaal niets oplevert. We can make a difference! Het is een gevecht dat nog tijdens ons leven beëindigd kan worden. Het is een ziekte die men makkelijk kan oplopen, maar die men ook makkelijk kan voorkomen."
Is er een bepaalde reden waarom de Amerikaanse Mary meer in charge lijkt dan de Engelse Martha?
"Dat heeft waarschijnlijk met Engelse bescheidenheid te maken. (lacht) Toen ik aan het scenario begon, was er alleen het personage van Mary en de politieke campagne die zij in gang probeert te duwen. Naderhand besloot ik om er een Engels personage aan toe te voegen. Ik was in contact gekomen met een vrouw, Jo Yirrell, die na de dood van haar zoon actief was geworden als ambassadeur voor de Britse Malaria No More-organisatie.
"Voor de film was het belangrijk dat er een groot contrast zou zijn tussen beide vrouwen. Ze zien er totaal anders uit, hun stemmen zijn heel erg verschillend, maar ze vinden elkaar in hun strijd tegen malaria, ook al is dat voor de ene vrouw meer publiek dan voor de andere. Indien Mary & Martha een komedie was geweest, dan hadden we met dat contrast ook ons voordeel kunnen doen. (lacht)"
Hoe anders was het voor u om na al die romantische komedies het scenario voor Mary & Martha te schrijven?
"Eigenlijk was het niet eens zo verschillend. Je probeert gewoon interessante personages te laten converseren met andere interessante personages. En in dit geval probeer je ook elke scène zo emotioneel mogelijk te maken. Bij een grappige film komt het erop aan voor zoveel mogelijk komische conflictstof te zorgen. Bij een dramatische film probeer je emotionele conflicten te creëren en duidelijk te maken wat de dramatische inhoud is en wat de argumenten en de keuzemogelijkheden zijn. In feite gebruik je als scenarist dus dezelfde vaardigheden. In deze film zijn er trouwens ook enkele grappige situaties rond Martha, het personage van Brenda Blethyn."
Het bloed kruipt waar het niet gaan kan.
"Ja, maar naarmate je ouder wordt, wil je vooral schrijven over de zaken waar je het meest door gepassioneerd wordt. In mijn volgende film, About Time, die ik ook zelf geregisseerd heb, zit er opnieuw wat romantiek, maar het gaat vooral over kinderen en over familie. En over het verliezen van bepaalde familieleden. Voor een man van mijn leeftijd en een vader van vier kinderen, tussen de leeftijd van 17 en 9 jaar, zou het meest dramatische wat mij kan overkomen, niet zijn dat ik verliefd zou worden op een mooie actrice, maar dat een van mijn kinderen iets zou overkomen. Dát is pas een onderwerp met een immense emotionele impact.
Mary & Martha wordt vanavond om 21.05 uur vertoond op Vitaya