Direct naar artikelinhoud

Niet alleen Iran wint

Eindelijk is het gelukt, er is een deal over de nucleaire capaciteiten van Iran. Dat land kan herleven, want de sancties worden verlicht. Al is Iran niet de enige winnaar. Terwijl Israël vloekt en tiert, wrijven de Saudi's zich stiekem in de handen.

Amerikaanse diplomaten in het Midden-Oosten krijgen het druk. Aan de regeringen van een reeks landen moet worden uitgelegd waarom het met Iran gesloten akkoord goed is, ook voor hen die er een bedreiging van hun veiligheid in zien.

Aan de gesprekken met de Israëliërs valt nog het minste eer te behalen. De regering-Netanyahu weet precies wat ze van de deal vindt (een "kolossale historische vergissing") en zal er alles aan doen zand in de diplomatieke machine te strooien.

Minder scherp liggen de zaken echter bij de Arabische tegenstanders van Iran, van wie Saudi-Arabië de belangrijkste is. De Saudi's zijn met de Iraniërs verwikkeld in een regionale machtsstrijd. Hun rivaliteit is gebaseerd op een tegenstelling tussen twee stromingen in de islam (soennieten en sjiieten), maar dat is slechts een deel van het verhaal.

De Arabische landen vinden dat Teheran aan het zieken is op diverse plekken in het Midden-Oosten - Libanon, Syrië, Jemen, Irak, Bahrein - en vrezen dat het opheffen van de economische sancties tegen Iran het land de middelen zal geven om des te meer onrust te stoken en zijn geopolitieke ambities met nog meer kracht te vervullen.

Dat het atoomakkoord Iran financieel sterker zal maken, lijdt geen twijfel. Maar waar Israël meent dat zijn naakte bestaan op het spel staat, is dat bij Saudi-Arabië en zijn vrienden niet aan de orde. Het 'van de kaart vegen' van een staat (de Iraanse oud-president Ahmadinejad indertijd over Israël) is iets anders dan een mogelijke verschuiving in de regionale machtsbalans.

Ravage

Interessant is daarom de Arabische reacties te vergelijken met de retorische bombast die obligaat in Jeruzalem opklonk. Een Saudische official zei tegen persbureau Reuters dat 14 juli als "een gelukkige dag" zal worden geboekstaafd als het akkoord Teheran afhoudt van een kernwapen, maar dat de regio een "ravage" te wachten staat indien het akkoord verkeerd uitpakt. Erg genuanceerd.

De leider van de Verenigde Arabische Emiraten, Sheikh Khalifa bin Zayed al Nahyan, stuurde zelfs direct een felicitatie naar de Iraanse president Hassan Rouhani. En de Egyptische regering liet liefjes weten "te hopen dat het akkoord een wapenwedloop in het Midden-Oosten zal voorkomen".

Het diplomatieke voorwerk hebben de Amerikanen al in mei gedaan, nadat een paar weken eerder in Lausanne met Iran een interim-akkoord was gesloten. Om hun Arabische vrienden van de GCC (het samenwerkingsverband in de Golf) gerust te stellen, riepen ze hen bijeen in Camp David. Het werd een top die "onze verwachtingen overtrof", liet een GCC-woordvoerder naderhand weten.

De regering-Obama maakte de Arabieren duidelijk dat het nucleair akkoord géén Amerikaanse heroriëntatie richting Teheran betekent. Bovendien werd een reeks garanties voor de veiligheid afgegeven. Er komt een regionaal raketschild en gezamenlijke militaire oefeningen. Inlichtingendiensten gaan nauwer samenwerken. Wapenleveranties worden opgevoerd.

Tegelijkertijd worden de Golfstaten voor hun veiligheid steeds minder afhankelijk van de VS. Zij manifesteren zich als een geduchte militaire macht. Saudi-Arabië streefde vorig jaar India voorbij als de grootste wapenimporteur ter wereld en geeft dit jaar naar schatting 9,5 miljard euro aan nieuwe wapens uit. Een ongekend bedrag. De Emiraten en Qatar volgen op de voet.

Richard Dalton van de Britse denktank Chatham House, oud-ambassadeur in Teheran, ziet Saudi-Arabië zelfs als "de grote winnaar" van het Weense akkoord. "Iran ontwikkelt geen kernwapens", zegt hij. "Tegelijk importeren de Saudi's voor miljarden aan wapens, terwijl de toegang van Iran tot de wapenmarkt nog minstens vijf jaar wordt beperkt. De technologische voorsprong van de Golfstaten is groot, en zal alleen maar groter worden."

Mogelijk denkt men er in Riyad anders over. Maar als de Weense stofwolken zijn opgetrokken, zullen de Saudi's ongetwijfeld hun knopen gaan tellen.