Direct naar artikelinhoud

De nieuwe koers van Oxfam

Ngo's die armoede en onrecht met succes willen aanpakken, moeten meer doen dan zich aanpassen

Oxfam geeft al vijftig jaar het beste van zichzelf. Maar het verleden is één zaak; op onze verjaardag kijken we ook naar de toekomst.

Internationale ontwikkelingsorganisaties mogen fier zijn op het werk van de voorbije jaren: levens redden bij rampen, meewerken aan oplossingen die mensen de kans geven op een betere toekomst en politieke veranderingen afdwingen. Maar: als ngo's willen blijven bijdragen aan een rechtvaardige en duurzame wereld, moeten ze zichzelf ook in vraag durven stellen.

Traditionele ontwikkelingsprojecten waren en zijn nog steeds broodnodig om onmiddellijke noden te lenigen. Maar daarnaast moet je ook de wortels van die armoede aanpakken. Die gaan meestal veel dieper. Armoede wordt in stand gehouden door onrechtvaardige wereldhandelsregels, door een ongeremde financiële sector en door politici die hun verantwoordelijkheid ontwijken. Maar ook door hoe u en ik elke dag eten, drinken, en al dan niet met de auto rijden. Ontwikkelingswerk alleen kan armoede en ongelijkheid nooit uitroeien.

Ngo's die het lot van miljoenen mensen willen verbeteren, moeten, naast projecten ter plekke, ook en vooral hun invloed uitbreiden. Want overheden en bedrijven, burgers en consumenten, zijn tot veel meer in staat dan ngo's. Mensen en organisaties wereldwijd versterken om de machthebbers ter verantwoording te roepen - dat kan en moet de opdracht zijn van ngo's. Naast boeren rechtstreeks ondersteunen, geeft Oxfam dan ook een stem aan mensen die hun land hebben verloren. Zoals de families in Polochic in Guatemala, die zo een deel van hun grond hebben teruggekregen.

Grenzeloze ngo's

Ngo's moeten ook durven kijken naar de wereld rondom hen, die zelf volop in verandering is. Maatschappelijke problemen stoppen niet aan de staatsgrens. Ongelijkheid, de basis van de huidige crisis, is een wereldprobleem. De 67 rijksten bezitten op dit moment samen evenveel als de armste helft van de wereldbevolking. Belastingparadijzen, financiële markten en multinationale ondernemingen zijn onmiskenbaar internationale fenomenen. En ook de klimaatverandering kent geen grenzen. Om een verschil te maken zullen ngo's dus sterke netwerken moeten ontwikkelen die nationaal een poot aan de grond hebben én internationaal verankerd zijn.

Binnen die steeds meer complexe en onderling verbonden wereld verschuiven ook machtsevenwichten. China, Brazilië en Zuid-Afrika zijn allang geen 'opkomende landen' meer. De economische groeicijfers in het Zuiden blijven stijgen. Het lobbywerk dat gebeurt in Brussel, Washington of New York volstaat niet om de levens van mensen uit een land als Burkina Faso te veranderen. Dat vraagt om een gecoördineerde invloed in Peking, New Delhi, Pretoria en vooral Burkina Faso zelf.

Ngo's die armoede en onrecht met succes willen aanpakken, zullen meer moeten doen dan zich aanpassen. We zullen moeten veranderen in echte internationale organisaties waarin de stem van de mensen die we vertegenwoordigen, doorklinkt; waar de macht meer democratisch gedeeld wordt en meer verantwoording wordt afgelegd. De voorbije decennia waren bijna alle leden van de Oxfam-confederatie gebaseerd in het Noorden. Oxfam India en Oxfam Mexico luiden een andere koers in: meer macht en zeggenschap in meer verschillende landen.

Last but not least is het voor ngo's tijd om nog méér over de eigen grenzen te kijken en buiten de lijntjes van de eigen organisatie te denken. Als problemen steeds complexer worden, dan ligt de oplossing in verbinding. Verbinding met andere organisaties, lokaal en internationaal, maar ook met alle Belgen.

Opnieuw uitvinden

Over de vraag hoe we ons als internationale beweging moeten herorganiseren om ook in de toekomst te blijven wegen op verandering, gaat Oxfam in debat met andere ngo's, zoals Greenpeace en de internationale vakbondskoepel. Want alleen door nog sterker samen te werken, krijgen we de macht in handen waarmee we de wereld écht kunnen veranderen.

Maar het lot van de wereld ligt niet alleen in handen van ngo's, maar in ons aller handen. En het hoeft heus niet altijd om geld te gaan. Door bewust boodschappen te doen, door af en toe vrijwilligerswerk te doen, door een petitie te tekenen, je gebruikte spullen te schenken aan onze tweedehandswinkels óf de wereld binnen te halen op school - door het beste van jezelf te geven, draag je bij aan een betere wereld. Op die manier staan op dit moment tienduizenden Belgen ons bij in onze strijd voor verandering. Hún engagement waarderen, kan eenvoudigweg door je eigen steentje bij te dragen.

Ngo's moeten dringend meer gaan inzetten op beïnvloeding, op internationale netwerken en op verbinding. Dat betekent niet het einde van de ngo, maar we moeten onszelf wel opnieuw uitvinden. We zullen een belangrijke rol blijven spelen als onderdeel van een beweging die zich baseert op fundamentele rechten waarbij mensen gelijk behandeld worden en de planeet gerespecteerd wordt. Maar dat kunnen we niet alleen.

Oxfam, Greenpeace en de internationale vakbondsfederatie gaan vanavond in debat over hun toekomst in het Brusselse congresgebouw The Egg. De Morgen kon daarvoor 30 duotickets weggegeven. Wie geen ticket op de kop kon tikken, kan het debat volgen op Twitter via #oxfam50BE.