'Niemand vertelt de waarheid'

Door Luc Joris

De buzz rond het debuut van Reitman jr. is vanaf de eerste vertoning op het festival van Toronto positief geweest. Maar ondanks zijn familienaam en de contacten van zijn vader heeft ook de 28-jarige Reitman een lange weg moeten afleggen om zijn eerste langspeelfilm, over een lobbyist en pr-man voor de tabaksindustrie, te draaien. Zo schreef hij elke acteur - Aaron Eckhart, Robert Duvall, Maria Bello (bekend van A History of Violence), Katie Holmes (Madame Cruise) - persoonlijk een brief waarom hij vond dat ze voor de rol geknipt waren, en investeerde hij zeer veel energie om het project bij Mel Gibson los te weken.

Thank You For Smoking is een verfilming van de satirische roman uit 1994 van Christopher Buckley. De rechten zaten bij Gibsons productiemaatschappij Icon. "Het project was er zo goed als dood", zegt Reitman. "Ze hadden lang en tevergeefs geprobeerd om er een brede komedie van te maken. Ik weet niet of Gibson zelf wou regisseren. Hij zag zichzelf wel in de rol van het hoofdpersonage. Maar ze zagen het veel te groot en hadden er ook de scherpe kantjes van afgevijld. Ik schreef voor hen een nieuwe synopsis en vervolgens een scenario. Ze waren er heel tevreden over. Maar niemand wilde de film maken. Ze wilden dat het personage van lobbyist Nick Naylor een louteringsproces doormaakte, dat hij het licht zou zien, bijvoorbeeld door voor het Rode Kruis te gaan werken. Ik kon me dat niet inbeelden en ben dan maar commercials en kortfilms blijven draaien.

"Tot ik telefoon van mijn agent kreeg. David Sacks, een van de stichters van het internetbetaalbedrijf PayPal, had net zijn firma verkocht. Hij wilde in film investeren. Hij had ook een schitterende villa gekocht, het huis in Pulp Fiction waar John Travolta Uma Thurman dropt. Toen hij me uitnodigde, had hij nog geen meubilair. We zaten in klapstoeltjes en Sacks had schoenen aan waarvan de zolen aan het loskomen waren. Hij begon me te vertellen hoe hij mijn film zou gaan maken. Het heeft hem een jaar gekost om de rechten en mijn scenario af te kopen. Daarna is het heel snel gegaan."

Dat politiek een belangrijk thema is in Thank You For Smoking is niet verwonderlijk als je naar het cv van auteur Christopher Buckley kijkt. De sociale en politieke satiricus, door Tom Wolfe omschreven als "een van de grappigste Engelstalige schrijvers", is niet alleen uitgever van het lifestylesupplement van het zakentijdschrift Forbes, in het begin van de jaren tachtig schreef hij ook speeches voor vice-president George Bush. "Ik weet niet of je hem een conservatief kunt noemen", verduidelijkt Reitman. "Ik denk dat we ons alle twee meer als oprechte libertariërs omschrijven. We vinden dat de mensen niet verteld moet worden hoe ze moeten leven. Iedereen moet persoonlijke keuzes maken en zijn verantwoordelijkheden opnemen. Alleen, het gat in dat argument zijn de kinderen. Zij hebben wel een opvoeding nodig. Daarom heb ik in vergelijking met het boek meer de klemtoon op de vader-zoonrelatie gelegd. Uiteraard zijn er de parallellen tussen mijn relatie met mijn vader en die tussen Nick en zijn zoon Joey. Ik bewonder mijn vader op dezelfde manier als Joey en ik heb hem ook vaak met vragen over het leven lastig gevallen. De man die ik geworden ben, is daar sterk door bepaald."

Als er iets is dat in Thank You For Smoking tot kunst verheven wordt, dan is dat de kunst van de spindoctors. Uiteraard weet Naylor (rol van Eckhart) dat sigaretten dodelijk zijn, maar hij is een kei in argumenteren en het verdraaien van de waarheid. "Enerzijds is het een soort sport, maar ik zie het vooral als het resultaat van politiek correct zijn. Dat is begonnen in de jaren negentig. Om beleefd te blijven, zijn we in discussies beginnen te liegen. We babbelen vanuit onze kont om mensen in de richting van onze agenda te duwen. Iedereen liegt. Dat probeert Nick zijn zoon te leren. Politiek correct zijn is gewoon een ander woord voor spindoctoren. Politiek correct zijn is liegen tegen de sterren op. Niet politiek correct zijn, leunt het dichtst bij de waarheid aan. Omdat het ruw en eerlijk is."

Hoe politiek correct is het dan om een film over roken te draaien zonder dat er gerookt wordt? "Thank You For Smoking is geen film over roken, maar over praten, het verdraaien. In Good Night ,and Good Luck had het zijn nut. Hier zou het alleen maar afleiden."

Mijn film gaat niet over roken, maar over praten en verdraaien