Direct naar artikelinhoud

Wil niemand dan VUB leiden?

Gezocht: een nieuwe rector voor de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Voorlopig heeft niemand zich gemeld als mogelijke opvolger van Paul De Knop. Zijn erfenis is volgens sommige insiders te groot. 'Eigenlijk zouden we Paul moeten klonen.'

Aan de UAntwerpen stelde jurist en historicus Herman Van Goethem zich kandidaat op Facebook. Later volgde nog medejurist en vicerector Johan Meeusen. Maar aan de Vrije Universiteit Brussel lijkt het rectorschap haast een knelpuntberoep. Tussen 18 en 28 april wordt gestemd voor de hoogste functie binnen de universiteit, maar vooralsnog heeft niemand zich opgeworpen als kandidaat.

Geheel verwonderlijk is dat niet. Afscheidnemend rector Paul De Knop heeft volgens vrienden en de meeste vijanden immers een sterk parcours gereden. En dat terwijl hij tijdens zijn eerste jaren als opperhoofd de nodige stormen moest trotseren.

Managementcultuur

Zo werd meermaals de bestaansreden en het voortbestaan van de VUB in twijfel getrokken. In de openingsweek van het academiejaar in 2011 verslikte De Knop zich 's ochtends in zijn koffie toen hij las dat de toenmalige UGent-rector Paul Van Cauwenberge stelde dat zijn universiteit de VUB in leven hield. De Knop beet van zich af: "Als de VUB er niet zou zijn, dan moest men ons over vijftien jaar oprichten. Tegen dan zijn wij door de bevolkingsgroei broodnodig."

Vandaag blikken zijn medewerkers en medebestuurders tevreden terug op zevenenhalf jaar De Knop. De VUB heeft naar eigen zeggen elk academiejaar meer achttienjarigen aangetrokken en groeide van zo'n 9.000 naar circa 13.000 studenten. Ook harkten de onderzoekers voor enkele tientallen miljoenen euro's extra onderzoeksgeld binnen en startten er bouwprojecten op de campussen in Jette en Etterbeek, waar een zwembad gerenoveerd wordt en koten worden neergezet.

"Zijn erfenis is enorm", zegt een naaste medewerkster. "Het zegt genoeg dat hij om 6 uur begint te werken en pas stopt om 22 uur." Een bestuurder wijst erop dat De Knop de universiteit heeft geprofessionaliseerd. "Hij heeft ons een managementcultuur gebracht, waarbij ook de professoren hun visie en doelstellingen moeten uitschrijven. Hij is zelf ook een sterke manager, terwijl veel academici die vaardigheden niet bezitten. Je moet al een superman of -vrouw zijn om hem te evenaren. Eigenlijk zouden we Paul moeten klonen."

Toch heeft De Knop niet elke slag gewonnen. In 2008 gaf hij bij zijn aantreden aan dat de VUB te weinig vrienden had binnen de Vlaamse politiek. Hij wilde daar verandering in brengen, opdat de universiteit meer anderstalige opleidingen zou kunnen aanbieden. Maar terwijl de Université Libre de Bruxelles (ULB) volop Engelstalige opleidingen mag organiseren, kan de VUB nu alleen door kunstgrepen én in mindere mate hetzelfde realiseren. "We hebben dat Engels gewoon nodig", zegt een medewerker. "Veel expats, ook de Nederlandstaligen, zijn op de ULB gericht."

Het brengt de (aanhoudende) groei van de VUB in gevaar. Want hoewel andere universiteiten ook graag meer in het Engels zouden willen doceren, staan ze in Brussel het hardst te springen. Voorlopig zonder effect: regeringspartij N-VA blijft hameren op het belang van het Nederlands. Het is slechts één van de valkuilen (zie kader) die op langere termijn opnieuw zouden kunnen leiden tot een existentiële crisis aan de VUB. Een analyse die ook zal zijn gemaakt door de vooralsnog onbekende academici - al duikt de naam van vicerector Viviane Jonckers vaak op - die De Knop zouden willen opvolgen.

Calimero

"Wat voor de UHasselt geldt, gaat ook op voor ons", zegt de bestuurder. "Wij moeten blijven groeien om ons bestaansrecht te behouden en zullen boven ons gewicht moeten blijven boksen. 'Wij zijn klein en niemand ziet ons graag', klonk het hier vroeger. Er wordt soms nog schamper over de VUB gesproken, maar dankzij Paul hebben we aan zelfvertrouwen gewonnen. Wij zijn ons calimerocomplex eindelijk kwijtgeraakt."