Direct naar artikelinhoud

Voor, tijdens en na VIER

Of ze ooit kwartetten, is niet bekend. Maar nu eens is er een Riskclubje. Dan weer een whiskyclub. Altijd met vier. Al voor Woestijnvis, zeker tijdens de gloriejaren, zelfs nu na VIER nog. De vriendschap tussen Tom Lenaerts en zijn oude makkers Bart De Pauw, Michel Vanhove en Michiel Devlieger blijft intact. 'Als ze iets doen, dan liefst samen.'

Als dit De pappenheimers was, dan begon dit verhaal met muziek. Iets lekkers uit de jaren zeventig. Of uit een film. Zoals Randy Newman in Toy Story: "Boy, and as the years go by / Our friendship will never die / You're gonna see it's our destiny / You've got a friend in me."

Nog romantischer zou het zijn mocht je kunnen schrijven dat Bart De Pauw, Tom Lenaerts, Michiel Devlieger en - de voor het publiek minder bekende regisseur - Michel Vanhove elkaar vanaf de schoolbanken kennen. Zoals de mannen van U2. Dat is niet zo. Veel begon bij Mark Uytterhoeven, die Tom Lenaerts ontdekte in de Belgische Improvisatieliga en hem vroeg als redacteur van zijn programma Morgen maandag. Dan valt een puzzel in elkaar: Uytterhoeven maakt Onvoorziene omstandigheden, een improvisatieprogramma, met daarin Tom Lenaerts en Michiel Devlieger. Nadien maken Lenaerts en Devlieger Schalkse ruiters, samen met Bart De Pauw, de man die voordien geschitterd heeft in Meester hij begint weer en Buiten de zone. Regisseur is Michel Vanhove en het kwartet is volledig. We zitten nog op de Reyerslaan, maar een jaar later zetten ze samen de stap mee naar Woestijnvis. Nog twee jaar later maken de vier samen De mol, een idee dat trouwens al bestond voor Woestijnvis.

Meer dan twintig jaar later zegt een oudgediende bij Woestijnvis: "Ze hebben bij Schalkse ruiters een band gesmeed die niet kapot te krijgen is. Het is moeilijk daar je vinger op te leggen, maar er is iets dat hen toen gebonden heeft en dat niet stuk te krijgen is. Ooit hebben ze samen een vriend verloren, ook dat zit er volgens mij in verweven. Van buitenaf heb je het gevoel dat Tom Lenaerts en Michiel Devlieger het dichtst bij elkaar staan. Michel Vanhove staat er dan iets verder van af, hij is een nuchtere Kempenaar. Maar net zo goed gezworen vriend. Bart De Pauw heeft het grootste ego van de vier en ze zijn wel kritisch voor elkaar. Maar ze beschermen elkaar ook."

Zegt een tweede bron: "Het beeld van het vriendenclubje is niet overdreven. Een uitputtend programma als De mol op locatie maken, kan alleen maar als het gevoel helemaal goed zit."

Deze week raakte bekend dat Tom Lenaerts Woestijnvis zou verlaten, waarmee hij de derde van het clubje van vier was. Vorig jaar verliet regisseur Michel Vanhove het productiehuis om bij 'De chinezen' te gaan werken en in 2008 was Bart De Pauw er als eerste opgestapt. In De Morgen van 2 september 2008 zei hij toen: "Ik heb tien jaar lang heel graag voor Woestijnvis gewerkt. Er werken mensen die ik graag zie en graag zal blijven zien, maar het is echt wel tijd voor iets anders." De Pauw zei ook dat het níét om het geld te doen was ("Geloof me: als geld mijn motivatie was geweest, dan zou ik wel gebleven zijn"). Maar meerdere bronnen bevestigen wel dat geld ooit voor een vertrouwensbreuk tussen De Pauw en Woestijnvis heeft gezorgd.

"Toen de inhoud van het contract tussen Woestijnvis en de VRT uitlekte, was dat een schok met de realiteit", zegt een vroegere werknemer van Woestijnvis. "Het productiehuis bleek heel veel geld te hebben verdiend op de successen waar vooral Bart De Pauw en Tom Lenaerts voor hadden gezorgd, maar dat geld kwam dus bij Wouter Vandenhaute en Erik Watté terecht."

Dat De Pauw daar niet goed van was, is geweten. Hij trok ook als eerste zijn conclusies. "Tom is een meer uitgeslapen gast", zegt bron 2. "Zijn vader is ook bankbediende, hij heeft daar meer oog voor, hij is meer een businessman. Maar ook hij is toen door een diep dal gegaan en heeft lang getwijfeld of hij in die omstandigheden nog wel bij Woestijnvis wilde blijven. Dat heeft hij uiteindelijk wel gedaan."

Risico's nemen

Iemand noemt dat een verschil tussen Bart en Tom. De Pauw is, behalve toch wat chaotischer en minder georganiseerd, ook meer een durver. "Hij neemt risico's", klinkt het. "Uiteindelijk heeft hij Willy's en Marjetten gemaakt en Het geslacht De Pauw. Dat waren op voorhand geen evidente succesnummers, maar hij durfde dat wel opzoeken. In die periode presenteerde Tom misschien wel tien jaar De pappenheimers. Pas met De kruitfabriek deed hij iets waarmee hij verraste. Je kunt zeggen: hij schreef toch De parelvissers en Met man en macht, en dat klopt. Maar in De kruitfabriek kwam hij wel dagelijks op het scherm en kon hij zichzelf tegenkomen."

Wat, zegt iedereen, niet gebeurde. Als gastheer van het dagelijkse praatprogramma dat de start van VIER moest trekken, bleek zijn enorme talent. "Tom had dat in zijn vingers", zegt bron 1. En bron 2: "Tom is wel heel zelfverzekerd. Op brainstorms is hij indrukwekkend, hij smoort daar zelfs de verlegen types en hij is koppig. De kruitfabriek wilde hij op zijn manier doen en ik vind dat hij echt indruk maakte. Hij wilde zich daar als journalist bewijzen, tonen dat hij dat kon. Hij wilde alle registers bespelen en dat lukte hem. Hij had zijn huiswerk gedaan, wist plots heel erg veel van politiek, hij kwam erg beslagen op het ijs."

'Talent' is een woord dat valt. "Bart De Pauw is een deadlineneuker, maar heeft ontzettend veel talent. Hij is misschien het buitenbeentje en de gast met de meeste sterallures. Maar misschien ook het grootste talent." Michiel Devlieger? "Hij is de slimme en houdt iedereen in evenwicht. Een wijze, slimme en aangename man die voor rust zorgt. Dankzij hem werd het divagedrag dat Bart soms vertoont een plaats gegeven." Over Michel Vanhove, de voor het grote publiek minder bekende regisseur: "Hij kan, en dat bedoel ik niet negatief, stevig doorzagen als hij iets vindt. Maar daarom is hij wellicht zo'n straffe tv-maker."

Parelvissers

Knack, 22 februari 2006, Tom Lenaerts: "Het groepje van 'De parelvissers' kon zich niet voorstellen dat er iets tussen hen zou komen toen ze met het productiehuis begonnen. (...) Maar het is niet erg dat je uit elkaar groeit: dat is de boodschap. Je moet leren aanvaarden dat mensen veranderen."

De voorbije week werd al wel vaker de link gelegd naar De parelvissers, de fictieserie die Tom Lenaerts, Michiel Devlieger en Michel Vanhove in 2006 maakten. Kort geschreven gaat het over vrienden die in een huis in de Ardennen terugblikken op de op- en ondergang van hun productiehuis 'De parelvissers'. "Dat zou je nu als visionair kunnen zien", zegt bron 1. "Het staat er allemaal in geschreven."

En 3: "Er zaten veel échte verhalen in dat scenario. Ik weet niet of ze het zelf toen al wisten, maar als ik De parelvissers nu herbekijk, dan zou ik zeker vier fragmenten kunnen aanduiden die zo uit het leven bij Woestijnvis komen." Het is logisch dat je het de mensen zelf vraagt, dat is gebeurd, maar zowel Tom Lenaerts als Michel Vanhove vinden het te vroeg om terug te blikken op hun jaren bij Woestijnvis. De telefoon van de twee anderen blijft stil.

Natuurlijk is De parelvissers niet létterlijk te nemen. Eén groot verschil blijft dat dit kwartet tot vandaag een groep van vier hechte vrienden vormt. Iemand is peter van het kind van de andere. In dezelfde straat van een Vlaamse kustgemeente hebben twee van hen een appartement. Er is een wijnclubje. "Ze hebben véél clubjes. Als het niet is om Risk te spelen, dan is het een whiskyclubje."

En dat valt dus op. 'Doe nooit zaken met vrienden, daar komen vodden van', zegt een cliché en omdat het een cliché is, zal er wel waarheid in zitten. Al is zakendoen misschien niet létterlijk te nemen. Alleen Tom Lenaerts had ooit aandelen van Woestijnvis, en die verkocht hij al jaren terug. Maar terug naar dat uitgelekte VRT-contract en zelfs naar het ongetwijfelde verschil in verloning tussen de creatieve toppers: blijkbaar kon het allemaal overwonnen worden. Net zoals het vertrek, eerst van De Pauw: drie anderen bleven. Dan Michel Vanhove. Er bleef nog een duo over. Nu alleen nog Michiel Devlieger. En de realiteit dwingt hen in de concurrerende rol. Met zijn productiehuis Koeken Troef! scoorde De Pauw onder meer met Quiz me quick op een moment dat Lenaerts aan de wieg van VIER stond en probeerde succes te boeken met De kruitfabriek. Wat niet lukte: de cijfers van VIER vielen vanaf de start tegen en dat deed pijn. "Het frappante is dat Wouter Vandenhaute, na het aflopen van het lange en dikke contract met de VRT, nieuwe afzetmogelijkheden zocht voor Woestijnvis omdat hij wist dat een eventuele nieuwe deal met de VRT nooit zou volstaan om 150 mensen aan het werk te houden. Ondertussen zijn er - tussen de plooien door en nooit in groepen van dertig - misschien al meer dan vijftig mensen moeten vertrekken. In dat licht is dit wel interessant: enkele jaren terug interviewde Wim De Vilder een aantal mensen over hoe ze de toekomst, ook professioneel, zagen. Wouter Vandenhaute was een van hen en dat programma zou in 2015 uitgezonden worden. Waarbij dan meteen kan worden nagegaan hoe de realiteit is."

Of mensen vertrokken dus zelf. Zoals Michel Vanhove, die naar 'De chinezen' van ook al ex-Woestijnvissers Arnout Hauben, Elke Neuville en Mikhael Cops trok. "Dat stond in de sterren geschreven, al die nieuwe plannen zag Michel niet zitten." Maar die professionele verschillende keuze en tegenstrijdige belangen (iedereen vecht toch voor het succes van zijn werkgever) veranderen niks. Zorgen niet voor jaloezie. Werken vriendschappelijk niet contraproductief. "Als ze iets doen, dan doen ze dat het liefst samen. Dat zag je ook in De parelvissers. En wees maar gerust dat als Bart de laatste jaren iets nieuws deed, de anderen daarover vooraf advies was gevraagd. En ze zijn wel altijd eerlijk tegenover elkaar."

Aangetekend schrijven

Het is geen geheim dat Tom Lenaerts en Jan Eelen grote bedenkingen hadden toen Woestijnvis in het VIER-verhaal stapte. Uiteindelijk gingen ze toch mee en begonnen ze mee te dromen van een groot succes. "Er zijn in die periodes briefjes rondgegaan met de verwachte kijkcijfers", zegt iemand. "De getallen die daarop stonden, waren bijzonder groot." De ontgoocheling navenant? "Toen Philippe Bonamie (topman van SBS, RVP) na De kruitfabriek in een interview zei dat het programma nooit met 200 procent goesting gemaakt werd en Wouter Vandenhaute dat ongestraft liet passeren, is er bij Tom iets gebroken."

De verhalen lopen uiteen. Sommigen zeggen dat hij sindsdien niet meer in Vilvoorde te zien was, anderen dat hij de voorbije vier maanden niet meer op Woestijnvis kwam. "De communicatie tussen Wouter en Tom verliep de voorbije maanden alleen nog via aangetekend schrijven", zegt bron 1. Die uiteindelijk zegt: "Die gasten hebben elkaar toch ook wel gevonden in een verzet tegen Vandenhaute en Watté."

Zegt bron 2: "Iedereen gaat ervan uit dat Michiel Devlieger nu gaat volgen."

Hoe zou De pappenheimers dit verhaal afsluiten? Misschien wel met Dennie Christians 'Twee vrienden'. Maar dus voor vier gasten die voor, tijdens en na VIER vrienden bleven.