'Hoe groot is dit probleem? We weten het niet'

Handen graaien in bakken kuikens. De beestjes worden in ijltempo geïnspecteerd: 'goede' kuikens worden hardhandig in de ene bak gegooid, 'slechte' in een andere. Niet om vervolgens te worden vergast, zoals dat zou moeten gaan om dierenleed te besparen. Wel om in een bak met afval te belanden, alvorens levend te worden vermalen. Of om de nek te worden omgedraaid of te verdrinken in een emmer water.

Het zijn onfrisse beelden die een medewerker van de actiegroep Animal Rights - dat eerder ook al de mishandeling van varkens in een slachthuis in het West-Vlaamse Tielt aan het licht bracht - undercover wist te maken in een broederij in - alweer - Tielt. Hoewel volgens Animal Rights de zaakvoerster zelf in beeld is, ontkent het bedrijf de feiten en zegt het dat de beelden in scène zijn gezet.

Andere betrokkenen stellen vragen bij de timing waarop het filmpje, dat vorige zomer al werd opgenomen, bekend gemaakt is: net nu er vogelgriep is uitgebroken in Oostkamp en er dus sowieso weinig activiteit is in broederijen. Bovendien vertrekken de kippen uit die broederij op donderdag naar de verschillende afnemers. De inspecteurs die minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) donderdag onmiddellijk langs stuurde, konden dan ook geen vaststellingen doen. De inspectie zal het bedrijf de komende tijd wel in de gaten houden.

Te weinig controle

Vraag blijft dus hoe vaak dit soort dierenmishandeling voorkomt. In hetzelfde filmpje toont Animal Rights ook nog wantoestanden in twee vleeskuikenhouderijen. De pluimveesector en bond van Vlaamse broederijen zelf benadrukken in alle toonaarden dat het om grote uitzonderingen gaat en dat dierenwelzijn wel degelijk hoog in het vaandel staat. "Want hoe beter een dier zich voelt, hoe beter het product."

Maar het antwoord van de voorzitter van de Vlaamse Raad voor Dierenwelzijn Dirk Lips is even formeel. "Ik moet u eerlijk antwoorden: we weten niet hoe vaak deze praktijken voorkomen. Daarvoor wordt er te weinig systematisch gecontroleerd, zijn er te weinig objectieve gegevens. Als het klopt wat de sector zegt en dit een uitzondering is, dan is het erg voor de sector dat hij wordt gestigmatiseerd. Als het schering en inslag is, dan is het een schande voor de maatschappij."

Net omdat er zo'n slecht zicht is op de werkelijke toestand van het dierenleed in de veeteelt, heeft de Vlaamse inspectie op dierenwelzijn recent een controleplan uitgewerkt. Dat was nodig om orde op zaken te stellen, nadat Dierenwelzijn pas met de zesde staatshervorming werd geregionaliseerd, luidt het bij Weyts. "Vroeger waren er ook al controles, maar voor de federale regering is dat nooit een prioriteit geweest. Of weet u misschien nog wie de vorige minister van Dierenwelzijn was?" Het antwoord: Laurette Onkelinx (PS), die de bevoegdheid als extraatje had in haar pakket als minister van Volksgezondheid.

"Vanaf dit jaar zullen er in de pluimveeslachthuizen ook onaangekondigde inspecties plaatsvinden", vult Weyts aan. "Onder meer dankzij een verdubbeling van de inspectiedienst dierenwelzijn, die dus niets te vroeg komt."

Zonder leed

Toch is een verdringing van alle dierenleed in de veeteelt een utopie, zegt Christel Moons, docent Toegepaste Ethologie en Dierenwelzijn aan de UGent. "Het spanningsveld tussen veeteelt en dierenwelzijn is ontstaan door de intensivering van de veeteelt na de Tweede Wereldoorlog. Het voordeel is dat er veel dieren op een kleine oppervlakte kunnen worden gekweekt en er dus een hoge productie is. Het nadeel is dat er in iedere sector van de veeteelt knelpunten bekend zijn."

Maar, zegt Moons ook, de sector wordt zich wel meer en meer bewust van die knelpunten. "De vraag is dan ook of we de weg van het beterschap al niet zijn ingeslagen. Ik denk van wel, maar het is zoals het Engelse gezegde zegt: Culture eats strategy for breakfast.Zulke veranderingen gaan traag."