Direct naar artikelinhoud

Zwaar beroep? Alleen als er nog geld voor is

Zeg niet langer 'zwaar beroep', maar 'zwaar werk'. De regering stapt af van de lijst met jobs die zo belastend zijn dat je vroeger met pensioen mag. Er wordt voortaan naar de jobinhoud gekeken, op basis van vier criteria. Maar alles hangt af van hoeveel geld voorhanden is.

Wat is een zwaar beroep? Over die vraag buigen de sociale partners zich al meer dan een jaar. Uitgangspunt: wie hard labeur heeft verricht, mag sneller op rust en krijgt mogelijk ook een hoger pensioen. Het is een van de cruciale elementen in de pensioenhervorming. Gisteren hebben ze dan toch een eerste stap(je) gezet, met een voortgangsrapport dat aan de regering is overgemaakt.

Eerste vaststelling: een lijst met zware beroepen komt er definitief niet. Hele beroepsgroepen, zoals bijvoorbeeld leerkrachten, verplegers of politieagenten, zullen niet over de hele lijn extra pensioenrechten krijgen toegekend. Wel zal er worden gekeken naar 'zware functies' of 'zwaar werk'. Simpel gesteld: de verpleegster met nachtdienst heeft het harder te verduren dan haar collega met dagdienst. Of: de agent die dagelijks gevaarlijke interventies doet, mag vroeger met pensioen dan de politieman die zijn dagen achter zijn bureau doorbrengt.

Maar hoe definieer je 'zwaar werk' dan? Werkgevers en werknemers zijn met de regering overeengekomen voort te werken met vier basiscriteria. Er zal worden gekeken naar fysieke en mentale belasting, maar ook naar werkorganisatie (zoals uurroosters) en veiligheidsrisico's.

Klinkt allemaal logisch, maar aan de concrete uitwerking zijn we nog lang niet. De criteria zijn erg vaag. Hoe ruim je die kunt interpreteren, hangt in grote mate af van hoeveel extra budget de regering voorziet.

Breuklijn

De regering is van plan met een vast bedrag te werken, wat de sociale partners dwingt de doelgroep beperkt te houden. In de tekst staat expliciet dat het een 'uitzonderingsregime' moet zijn. Hoe groot het bedrag zal zijn, wordt een van de cruciale punten bij de nakende regeringsonderhandelingen. Het Planbureau heeft alvast de opdracht gekregen een reeks scenario's voor te rekenen. Er wordt een deel van het geld uit de hervorming van de ambtenarenpensioenen gehaald, maar hoeveel precies, is onduidelijk. "Alles ligt op tafel", klinkt het bij de regering.

Voor de vakbonden is het duidelijk: het budget moet beantwoorden aan de noden van de werknemers. Voor de werkgevers is nog veel uitgeven aan pensioenen uit den boze in besparingstijden. De breuklijn tekent zich ook af binnen de regering. CD&V zit op de lijn van de vakbonden, N-VA gaat een stap verder dan de werkgevers. "We moeten af van het idee dat wie een zwaar beroep heeft ook sneller met pensioen mag", zegt N-VA-pensioenspecialist en -Kamerlid Jan Spooren. "De loopbaan moet draaglijker worden gemaakt of iemand moet naar een andere job worden begeleid."

Op de rem

De volgende halte is de criteria verder verfijnen. Valt lang rechtstaan onder fysieke belasting? En wat met iemand die in hoge temperaturen moet werken? De werkgevers gaan fors op de rem staan. Wat hen betreft, worden twee criteria bij voorbaat geschrapt: mentale belasting en veiligheidsrisico's. "Onmogelijk te definiëren", zegt Carolien Deiteren van Unizo. "Wat ons betreft, blijven we het oneens over zowat alles, behalve over het feit dat we voort gaan praten."

Pensioenminister Daniel Bacquelaine (MR) laat het niet aan zijn hart komen. "Een eerste belangrijke stap is gezet. Zo ver zijn mijn voorgangers nooit geraakt." In de loop van 2017 wil hij de onderhandelingen afronden, zodat het nieuwe systeem in januari 2018 of 2019 van kracht kan gaan.

Vier criteria die EEN job 'zwaar' maken

► Fysieke belasting Bijvoorbeeld zware handenarbeid
► Mentale belasting Bijvoorbeeld stress of psycho-sociale druk
► Veiligheids-risico's Bijvoorbeeld politieagenten of brandweerlui
► Organisatie van het werk Bijvoorbeeld nacht- en ploegenarbeid